Hələ 2010-cu ildə
Əfqanıstandakı SSRI ordusunun tərcüməçisi və jurnalist Ravşan Temurien “Fərqanə”informasiya
agentliyinə verdiyi müsahibədə şərh edirdi: “Sovet işğalı 9 il davam elədi, 9
ildir NATO dövlətlərinin ordusu ölkədədir.
Yerli əhalinin müqayisə etməyə bir şeyi var”. Və əlavə edirdi ki, indi keçmiş
modjaxedlər keçmişdə olanlara görə üzr istəyirlər və hər bir rusa əl uzatmağa hazırdılar.Hələ 2010-cu ildə
Əfqanıstandakı SSRI ordusunun tərcüməçisi və jurnalist Ravşan Temurien “Fərqanə”informasiya
agentliyinə verdiyi müsahibədə şərh edirdi: “Sovet işğalı 9 il davam elədi, 9
ildir NATO dövlətlərinin ordusu ölkədədir.
Yerli əhalinin müqayisə etməyə bir şeyi var”. Və əlavə edirdi ki, indi keçmiş
modjaxedlər keçmişdə olanlara görə üzr istəyirlər və hər bir rusa əl uzatmağa hazırdılar.
Həqiqi döyüşçülər və “bunlar”
Hən dinc, həm də sovet əsgərlərini adlandırdıqları kimi “şuravilərə” qarşı döyüşən əfqanlarda açıq qıcıq yaradan amerikalıların və alyans qüvvələrinin müharibə aparmaq üsullarıdır. “Sovet əsgəri, mərd əsgər həmişə avtomatı kəmərində gəzdirirdi. Bunlar isə kəndə barmaqlarının ucunda, şlemdə, bronjiletdə, silahları hazır şəkildə soxulurlar” – Ravşan Temurien keçmiş modjaxedlərdən birinin sözlərini misal çəkir. Uzun müddət Şimal alyansına başçılıq etmiş Əhməd-Şax Məsud sovet hərbiçiləri barəsində deyirdi. “Həm siz, həm də biz həqiqi döyüşçü idik, müharibəni təmiz metodlarla aparırdıq”. Amerika və alyans döyüşçülərinin “’çirkli” metodları isə tez-tez dinc əhali arasında qurbanlara səbəb olur. Bütün mümkün “səhvlər” barəsində xəbərlər hələ də daim KİV-də yer alır.
Məktəb əvəzinə daş-kəsək qırıntıları
Əfqanıstan sakinləri onların ölkəsinə olan münasibətdə də fərqi hiss edirlər. “Əfqanlar özləri deyirlər ki, Sovet ordusu burada olduğu 9 il ərzində güclü ordusu və administrativ orqanları olan yeni dövlət qurmuşdu, amerikalılar və onların müttəfiqləri isə eyni zaman kəsiyində hətta Kabulda belə hüquqi səlahiyyəti olan hökumət qura bilmədilər”, - Temurien etiraf edir. SSRİ hərbi fəaliyyətinə baxmayaraq Əfqanıstana aktiv iqtisadi yardım göstərməyə - yollar, körpülər, su elektrostansiyaları tikməyə davam edirdi. 1979-1989-cu illərin müharibəsi hətta əfqanlar üçün faydalı oldu, onların ölkəsi 30-40 il əvvəl tikilmiş şeyləri hələ də istifadə edir. NATO və ABŞ ordusunun ölkəyə soxulması bəs onlara nə verdi? Amerikalılar yalnız müvəqqəti yaşayış yerləri qururlar. “İnfrasruktur qoçaqlıqları” maksimum əyri yola daş qırıntıları səpməkdən ibarətdir. Hələ Əfqanıstana yardım üçün daha çox vəsaitin ayrılması müqabilində. Ancaq Temurienin gətirdiyi məlumatlara görə bu vəsait banal olaraq insanlara gedib çatmır, Əfqanıstan Beynəlxalq birliyin ayırdığı vəsaitin yalnız onda birini alır – 40 milyard dollardan 4 milyardını. “Əfqanıstanda heç kim bilmir ABŞ və onun müttəfiqlərinin milyardlarla dolları hara gedir. Kabul sakinləri gileylənirlərI “Amerikalılar əfqanlara oğurluq etməyi və korrupsiyanı örətdilər, Sovetlər isə quruculuğu öyrədirdilər ” – jurnalist söylədi.
Nəticə olaraq – ölkə getdikcə yoxsulluq və narkotik içərisində daha da batır. BMT mütəxəssislərinin qiymətləndirməsinə görə 2001-ci ildə “Yenilməz azadlıq” əməliyyatının başlanmasından bəri geroin istehsalında 40 dəfə artım qeydə alınıb. Daha “az” templərlə Əfqanıstanda tiryək xaşxaşının əkin sahələrinin də ölçüsü artır.
Gedərkən - get
Amma yerli sakinləri daha çox qıcıqlandıran hiss budur ki, “şuravilərdən” fərqli olaraq NATO əsgərləri önların ölkəsində həmişəlik deyilsə daha uzun müddətə yerləşiblər. Məhz buna görə Əfqanıstan sakinləri ABŞ prezidenti Donald Trampın ordunun çıxarılmasının mümkünlüyü haqda bəyanlarından xüsusi entuziazm hiss etmirlər. Ölkədəki amerika kontingenti artıq 2014-cü ildə 130 mindən 12 minədək azalıb. Məhz həmin il XXİ əsrdə ən qanlı il olub – təkcə 4600-a yaxın əfqan hərbçisi öldürülüb.
Bundan əlavə, əfqanları belə bir hiss tərk etmir ki, NATO sadəcə Əfqanıstanda sabitlik istəmir. Axı buradan Çindəki , İrandakı və hətta Rusiyadakı hadisələrə təsir etmək çox rahatdır, odur ki Qərbə mərkəzləşmiş hökumətə sahib dövlət sadəcə lazım deyil.
İvan Roşepiy
Həqiqi döyüşçülər və “bunlar”
Hən dinc, həm də sovet əsgərlərini adlandırdıqları kimi “şuravilərə” qarşı döyüşən əfqanlarda açıq qıcıq yaradan amerikalıların və alyans qüvvələrinin müharibə aparmaq üsullarıdır. “Sovet əsgəri, mərd əsgər həmişə avtomatı kəmərində gəzdirirdi. Bunlar isə kəndə barmaqlarının ucunda, şlemdə, bronjiletdə, silahları hazır şəkildə soxulurlar” – Ravşan Temurien keçmiş modjaxedlərdən birinin sözlərini misal çəkir. Uzun müddət Şimal alyansına başçılıq etmiş Əhməd-Şax Məsud sovet hərbiçiləri barəsində deyirdi. “Həm siz, həm də biz həqiqi döyüşçü idik, müharibəni təmiz metodlarla aparırdıq”. Amerika və alyans döyüşçülərinin “’çirkli” metodları isə tez-tez dinc əhali arasında qurbanlara səbəb olur. Bütün mümkün “səhvlər” barəsində xəbərlər hələ də daim KİV-də yer alır.
Məktəb əvəzinə daş-kəsək qırıntıları
Əfqanıstan sakinləri onların ölkəsinə olan münasibətdə də fərqi hiss edirlər. “Əfqanlar özləri deyirlər ki, Sovet ordusu burada olduğu 9 il ərzində güclü ordusu və administrativ orqanları olan yeni dövlət qurmuşdu, amerikalılar və onların müttəfiqləri isə eyni zaman kəsiyində hətta Kabulda belə hüquqi səlahiyyəti olan hökumət qura bilmədilər”, - Temurien etiraf edir. SSRİ hərbi fəaliyyətinə baxmayaraq Əfqanıstana aktiv iqtisadi yardım göstərməyə - yollar, körpülər, su elektrostansiyaları tikməyə davam edirdi. 1979-1989-cu illərin müharibəsi hətta əfqanlar üçün faydalı oldu, onların ölkəsi 30-40 il əvvəl tikilmiş şeyləri hələ də istifadə edir. NATO və ABŞ ordusunun ölkəyə soxulması bəs onlara nə verdi? Amerikalılar yalnız müvəqqəti yaşayış yerləri qururlar. “İnfrasruktur qoçaqlıqları” maksimum əyri yola daş qırıntıları səpməkdən ibarətdir. Hələ Əfqanıstana yardım üçün daha çox vəsaitin ayrılması müqabilində. Ancaq Temurienin gətirdiyi məlumatlara görə bu vəsait banal olaraq insanlara gedib çatmır, Əfqanıstan Beynəlxalq birliyin ayırdığı vəsaitin yalnız onda birini alır – 40 milyard dollardan 4 milyardını. “Əfqanıstanda heç kim bilmir ABŞ və onun müttəfiqlərinin milyardlarla dolları hara gedir. Kabul sakinləri gileylənirlərI “Amerikalılar əfqanlara oğurluq etməyi və korrupsiyanı örətdilər, Sovetlər isə quruculuğu öyrədirdilər ” – jurnalist söylədi.
Nəticə olaraq – ölkə getdikcə yoxsulluq və narkotik içərisində daha da batır. BMT mütəxəssislərinin qiymətləndirməsinə görə 2001-ci ildə “Yenilməz azadlıq” əməliyyatının başlanmasından bəri geroin istehsalında 40 dəfə artım qeydə alınıb. Daha “az” templərlə Əfqanıstanda tiryək xaşxaşının əkin sahələrinin də ölçüsü artır.
Gedərkən - get
Amma yerli sakinləri daha çox qıcıqlandıran hiss budur ki, “şuravilərdən” fərqli olaraq NATO əsgərləri önların ölkəsində həmişəlik deyilsə daha uzun müddətə yerləşiblər. Məhz buna görə Əfqanıstan sakinləri ABŞ prezidenti Donald Trampın ordunun çıxarılmasının mümkünlüyü haqda bəyanlarından xüsusi entuziazm hiss etmirlər. Ölkədəki amerika kontingenti artıq 2014-cü ildə 130 mindən 12 minədək azalıb. Məhz həmin il XXİ əsrdə ən qanlı il olub – təkcə 4600-a yaxın əfqan hərbçisi öldürülüb.
Bundan əlavə, əfqanları belə bir hiss tərk etmir ki, NATO sadəcə Əfqanıstanda sabitlik istəmir. Axı buradan Çindəki , İrandakı və hətta Rusiyadakı hadisələrə təsir etmək çox rahatdır, odur ki Qərbə mərkəzləşmiş hökumətə sahib dövlət sadəcə lazım deyil.
İvan Roşepiy
