Lenin- publisist (“Publico.es”, Ispaniya)

“Arzulamaq lazımdır, amma o şərtlə ki, öz arzularımıza inanaq. Real həyatın diqqətlə öyrənilməsi, bizim müşahidələrimizin  arzularımızla müqayisəsi və arzularımızın dürüst şəkildə  həyata keçirilməsi şərtilə”.

                                                                                                                                            V.İ.Lenin

Lenin Nyu-Yorkda. İtalyan mütəffəkiri Antonio Neqrinin bir neçə il əvvəl yazılmış, amma hətta həmin vaxt belə bizim cəmiyyətin inkişaf  ənənələrini  ifadə edən gözəl məqaləsi belə adlanırdı. İctimaiyyətlə əlaqələr işə çevrildikdə siyasət istehsala qarışır. Əgər siyasət özünü ictimaiyyətə göstərmək deyilsə, bəs nədir? Istehsal siyasətə aid edilən xarakteristikalar vasitəsilə təsvir olunduqda nə baş verir? Kim dövlətin iştirakını istehsalın mənbəyi kimi digərlərindən daha yaxşı başa düşdü ? Publisist.

Bütün istehsal məkanı  istismar üçün yerə çevriləndə  şəhərlər qaynayan istehsala çevrilir. Bizim əməyə münasibətimiz, və bununla bərabər bizim ətraf mühitlə münasibətimiz  görülən iş və məşğuliyyət arasında daha əvvəl mövcud olan əlaqəni qarışdıraraq dəyişir. İş artıq istehlaka qarışır və sonsuz  zaman müddətində davam edir, sutkada 24 saata qədər. Bu yaxınlarda öyrəndik ki, telekommunikasiya şirkəti üzərində öz adı olan cədvəli Madriddə metro xəttlərindən birində  yerləşdirib. Burada yeni heç nə yoxdur, futbol liqası banklardan birinin adını daşıyır, bəzi teatr və konsert  zalları onlara sponsorluq edən ticarət markalarının adı ilə adlandırırlır. Oxşar ictimai istehsal  müstəmləkəçiliyi  təkcə özünü kolektiv düşüncədə  möhkəmləndirməyi  və müştəri cəlb etməyi  arzulayanların adı ilə bağlı olan   şəxsi həyatımıza və ictimai münasibətlərə soxulur.

Ticarət markalarının bizim bioqrafiyamızda necə iz qoyması haqda təbəssümümzü,narahatlıqlarımızı,arzularımızı və xatirələrimizi təsvir etdiyimiz antiutopiyadan pisi yoxdur.  Sağlam düşüncənin və ya kollektiv idrakın bu ifadəsini necə izah etməyimizdən asılı olaraq köləlik və ya azadlıq vəziyyətini almaq olar. Mobil telefon – eyni zamanda  həm bizim bütün zamanımızı udan sonsuz yığım konveyeridir, həm də  kapitalizm dəyərləri sisteminə müqavimət göstərməyə imkan verən çox rahat ünsiyyət vasitəsidir. Biz bu haqda əvvəldən bilirdik, amma yorulmaq bilməyən türklər bu istiqamətdə daha bir addım atdılar: onlar kodu dəyişib,  Google axtarış sistemində olan xəritəni nümayiş zamanı polisin yerdəyişməsini izləmək üçün istifadə edirlər. Virtual pul axınınına yaxşı nəzarət etmək üçün düşünülmüş kredit kartlarının hesablanmasında istifadə olunan avadanlıq etiraz aksiyaları haqda məlumatları gizlədən KİV-ni maliyyələşdirən banklara qarşı etiraz edən xırda  alverçilərin əlində etiraz alətinə çevrilmişdir. Onlar bu avadanlığı istifadə etməkdən imtina edirlər və bank müəssisələri ilə müqavilələri pozurlar.

Türklər yüksək təşkilatçılıq bacarığı göstərdilər. Sosial şəbəkələr və informasiya texnologiyaları baş verənlərin səbəbi yox, alətidir. Öz-özlərinə onlar heç nə izah etmirlər, işçi alət kimi  onların funksiyalarını başa düşmək üçün onların özünü izah etmək lazımdır. Yuxarıda qeyd edilmiş  səbəblərdən birincisi onların istifadəsini sosial təsir kimi gözdən keçirir və gəlir qazanmaq üçün vasitə hesab edir. İkinci isə bu şəkildə kapitala əks təsir göstərərək, sosial avtonomiya və kollektiv innovasiya imkanlarını genişləndirir.

Amma bütün bunlarla Leninin və publisistlərin nə əlaqəsi var? Lenin gördüyü işlərə görə yaşayır, zamana görə yox. O özündə hərəkətsizliyə qarşı siyasi iradəni ifadə edir, yeni strategiya hazırlayır,yeni şuarlar irəli sürür, istehsal münasibətlərini  siyasi məzmunla doldurur. Qoxunu seçmək üçün vasitələr maraqlıdır, bolşeviklərin hiss edə bildikləri qoxunun özü yox. Görünür, hər şeyi istehlaka olan həvəslə izah edən  publisistlər , müasir leninçilər bunu başa düşdülər.  Onlar  sosial və kollektiv sənətdə parazitlik edən, əmtəə diktaturasının qurulmasına can atan kapitalist əksinqilabının avanqardlarıdırlar.

Sen-Simonun  işçilərin  “maarifçiliyin” mülkiyyətçilərə məxsus olması ilə razılaşmalı olmalarını bildirən fikri heç vaxt doğru olmamışdır. Amma bugün daha aydın görünür ki, hakimiyyətdə olanları məhz ictimaiyyət aydınladır. Demokratiyadan danışmaq  “ hakimiyyət elmliliyə  uyğun olaraq bölünməlidir” fikrini sübut etməyə çalışmaq  deməkdir. İstənilən publisistin ən böyük ilhamı öz gücünü qarşısıalınmaz insan ehtiraslarından,  mövcud nizama qarşı kollektiv üsyandan alır. Ağıllı kütlə publisistləri  materialla  təmin edir, hansını ki, publisistlər məzmunları başlıqlarda saxtalaşdırmaqla  işləyirlər. Müasir solların müəyyən hissəsi keçmiş üçün nostalqiya çəkərək dünənki günlə yaşayır. Onlar reallığı qəbul etmək və keçmişin deyil, gələcəyin sosial inqilabında mövqə seçmək vəziyyətində deyillər.

Lenin – Stalinin əmri ilə balzamlanmış mumiya deyil. Publisistlər bunu yaxşı başa düşdülər, ona görə də onların əsas hədəf obyekti istehlak inqilabları ilə doldurmaq istədikləri insan ürəyi oldu. Sən xüsusiyyətlərini təyin edən və səni şizo-iqtisadiyyatın, kapitalizm sürətinin azğın ritmini dəyişərək öz-özünə gəzən ayaqlar  üstə duran əşyaya çevirən ideyaya,obraza yaxınlaşmaq üçün nəsə bir şeylər alırsan.

Sosial ziddiyyətlərdən parçalanan İspaniyada mədəniyyət sənaye konveyerinə çevrilərkən, kütlələrin ağlı  üçün aparılan mübarizə əsas xarakter qazanarkən istehlak mədəniyyəti  üzərində qurulmayan münasibətlər çox azdır və təzyiqlərə məruz qalır. Qarşıda  xalq qəzəbini öz sevinci və qəzəbi ilə tamamilə oyatmaq üçün bazardan ictimai ideyalara keçid və hərəkətlər, jestlər,sözlər, obrazlar və emosiyalar vasitəsilə kollektiv düşüncəyə daxil olmaq məsələsi dayanır. Bu kiçik miqyaslı hərəkətlərə tamamilə uyğundur və vacib kombinasiyadır. Gündəlik həyat, dini inancların və fikirlərin müxtəlifliyi bir nöqtədən çıxsa belə, iki tamamilə fərqli forma ala bilərlər.

Tərcümə Günel Muradova