"Cəmiyyətin inkişafında tədricən baş verən inqlibi dəyişikliklərlə yanaşı, ictimai həyatın müxtəlif sahələrində - elm və texnika sahəsində, istehsal və rabitə vasitələrində, insanların dünyagörüşlərində və s.- baş verən “partlayışlar” da yer alır.
Daha əhəmiyyətli “partlayışlar” üçün inqilab anlayışı istifadə olunur. Sosial inqilab- bütün ictimai quruluşun köklü dəyişikliyidir. İnqilab “ köhnəni əsaslı və köklü surətdə aradan qaldıran islahatdır”.
İctimai-iqtisadi formasiyanın dəyişilməsi – cəmiyyətin maddi-texniki bazasında, iqtisadi quruluşunda, siyasi həyatında ,ideologiyasında, mədəniyyətində dəyişiklikləri əhatə edən çətin və uzun prosesdir. Bu köklü dəyişikliklər eyni zamanda və həmişə eyni ardıcıllıqla baş vermir. Onlardan çoxu inqilabın özünə aid olmur, onun hazırlıq prosesinə və ya təbii surətdə yetişməsinə aid olur.
Köhnə cəmiyyətin nüvəsində yeni istehsal qüvvələrinin yaranması,iqtisadiyyatın dəyişilməsi və sinfi güclərin yerbəyer edilməsi, ictimai həyatın yeni elementləri ilə köhnəlmiş sosial-siyasi quruluş arasında ziddiyyətlərin artması, bu ziddiyyətlərin insanların,siniflərin şüurunda əks olunması – bütün bunlar sosial inqilaba hazırlıq prosesinin müxtəlif tərəfləridir.
İnqilabın hərəkətverici qüvvələri- inqilabı həyata keçirən, köhnə siniflərin müqavimətini yararaq onu irəli aparan siniflərdir.Bəzi burjua ideoloqları iddia edirlər ki, guya inqilabalar həmişə azlıq, kiçik inqilabçı qruplar tərəfindən edilir, kütlə tərəfindən deyil. Əlbəttə ki, aktiv inqilabçı azlıq inqilabın katalizatoru kimi çıxış edə bilər, amma o kütlənin dəstəyini almazsa, inqilab mütləq qiyama çevrilir və ya yuxarı hakimiyyətin devrilişi ilə bitir. Xalq kütləsi inqliabın inkişafını irəli apararaq onu başa vurmağa çalışır.
Kütlələrin inqilabi mübarizəyə qalxması üçün onlar köhnə quruluşun aradan qaldırılmasının vacibliyini dərk etməlidirlər.
Ona görə də inqilab dövründə yetişmiş tarixi məsələlər öz əksini tapan yeni inqilabi ideyalar böyük əhəmiyyətə malikdir. Bu ideyalar kütlələri səfərbər etməyə, onları cəmiyyətin köhnə siniflərinin müqavimətini qıra biləcək siyasi orduya çevirməyə kömək edir.
Sual yaranır: cəmiyyətdəki ziddiyyətləri aradan qaldırmaq üçün inqilab vacibdirmi, onları islahatlar yolu ilə, hakim siniflərin tədricən güzəştə getməsi ilə, yavaş-yavaş dəyişməklə həll etmək mümkün deyilmi? Inqilab əlehdarları islahatlara inqilablardan xilas üsulu kimi baxırlar.Tarixi təcrübə göstərir ki, bir ictimai-iqtisadi formasiyadan digərinə keçid öz mahiyyətinə görə elə inqilabdır, amma müxtəlif formalarda baş verə bilər və qarşısında duran məsələləri müxtəlif cür həll edə bilər. Əgər islahatlar köhnə quruluşun müadifəçiləri tərəfindən onun möhkəmlənməsi, məhvinin qarşısının alınması kimi istifadə olunursa, bu inqilabçıların bütün islahatlara qarşı çıxması deməkdir? Əlbəttə ki, yox. İslahatdan islahata fərq var. İnqilabçılar kapitalizm şəraitində islahatlara inqilabi mübarizənin ikincidərəcəli effekti kimi baxır və onları bu mübarizənin inkişafında və genişlənməsində istifadə edir, islahatları inqilabın əsas məsələlərinin həllinə aid edir.
Marksistlər hesab edirlər ki, “inqilabları yalnız dərin iqtisadi ehtiyacların hərəkətə gətirdiyi kütlələr edə bilər”. Amma onlar zülm edilən siniflərin ehtiyaclarını və fəlakətlərini mütləq yoxsulluğa aid etmirlər. Onlar bilirlər ki, işçi sinfi öz mübarizəsi ilə tamamilə yoxsullaşmaq tendensiyasına qarşı uğurlu müqavimət göstərə bilər. Amma bu şərtlər daxilində də nisbətən yoxsullaşmaq yer tutur. Leninin qeyd etdiyi kimi, “yoxsulluq fiziki mənada deyil, sosial mənada böyüyür, yəni, burjuaziyanın artan ehtiyacları ilə bütün cəmiyyətin ehtiyacları və işçi kütlələrin həyat səviyyəsi arasındakı ziddiyyət mənasında”
Kapitalist ölkələrində elmi-texniki inqilablar bu ölkələrin istehsal potensialını artırsa da, işçilər üçün yeni fəlakətlərə yol açır, işsizlik,istismar və işçilərin qeyri-dayanıqlı vəziyyəti güclənir. Əmək və kapital arasında mübarizə artır. Amerika yazıçısı Epton Sinkler yazırdı: “ Süni canlanma dövrü və müflisləşmə bir yarım əsr ərzində bizim tariximizin (amerika tarixinin) əsas faktorunu təşkil edib. Gəlir arxasınca qaçan sistemin bir yarım əsr boyunca bu süni canlanma və müflisliyi yaşaya bilməsinin yeganə səbəbi – müharibələr və müharibələrə hazırlıqdır... Bizim doğrudan da həqiqi sülh yaratmağımız və bütün hərbi xərcləri dayandıracağımız halda nə baş verə biləcəyini qorxusuz düşünə bilən heç olmasa bir nəfər işgüzar insan varmı? Bu sualı işgüzar adamlara verin və onların rənginin necə ağaracağına baxın. Bizim iqtisadiyyatımız kartdan düzəldilmiş ev kimi dağılardı”.
Daha əhəmiyyətli “partlayışlar” üçün inqilab anlayışı istifadə olunur. Sosial inqilab- bütün ictimai quruluşun köklü dəyişikliyidir. İnqilab “ köhnəni əsaslı və köklü surətdə aradan qaldıran islahatdır”.
İctimai-iqtisadi formasiyanın dəyişilməsi – cəmiyyətin maddi-texniki bazasında, iqtisadi quruluşunda, siyasi həyatında ,ideologiyasında, mədəniyyətində dəyişiklikləri əhatə edən çətin və uzun prosesdir. Bu köklü dəyişikliklər eyni zamanda və həmişə eyni ardıcıllıqla baş vermir. Onlardan çoxu inqilabın özünə aid olmur, onun hazırlıq prosesinə və ya təbii surətdə yetişməsinə aid olur.
Köhnə cəmiyyətin nüvəsində yeni istehsal qüvvələrinin yaranması,iqtisadiyyatın dəyişilməsi və sinfi güclərin yerbəyer edilməsi, ictimai həyatın yeni elementləri ilə köhnəlmiş sosial-siyasi quruluş arasında ziddiyyətlərin artması, bu ziddiyyətlərin insanların,siniflərin şüurunda əks olunması – bütün bunlar sosial inqilaba hazırlıq prosesinin müxtəlif tərəfləridir.
İnqilabın hərəkətverici qüvvələri- inqilabı həyata keçirən, köhnə siniflərin müqavimətini yararaq onu irəli aparan siniflərdir.Bəzi burjua ideoloqları iddia edirlər ki, guya inqilabalar həmişə azlıq, kiçik inqilabçı qruplar tərəfindən edilir, kütlə tərəfindən deyil. Əlbəttə ki, aktiv inqilabçı azlıq inqilabın katalizatoru kimi çıxış edə bilər, amma o kütlənin dəstəyini almazsa, inqilab mütləq qiyama çevrilir və ya yuxarı hakimiyyətin devrilişi ilə bitir. Xalq kütləsi inqliabın inkişafını irəli apararaq onu başa vurmağa çalışır.
Kütlələrin inqilabi mübarizəyə qalxması üçün onlar köhnə quruluşun aradan qaldırılmasının vacibliyini dərk etməlidirlər.
Ona görə də inqilab dövründə yetişmiş tarixi məsələlər öz əksini tapan yeni inqilabi ideyalar böyük əhəmiyyətə malikdir. Bu ideyalar kütlələri səfərbər etməyə, onları cəmiyyətin köhnə siniflərinin müqavimətini qıra biləcək siyasi orduya çevirməyə kömək edir.
Sual yaranır: cəmiyyətdəki ziddiyyətləri aradan qaldırmaq üçün inqilab vacibdirmi, onları islahatlar yolu ilə, hakim siniflərin tədricən güzəştə getməsi ilə, yavaş-yavaş dəyişməklə həll etmək mümkün deyilmi? Inqilab əlehdarları islahatlara inqilablardan xilas üsulu kimi baxırlar.Tarixi təcrübə göstərir ki, bir ictimai-iqtisadi formasiyadan digərinə keçid öz mahiyyətinə görə elə inqilabdır, amma müxtəlif formalarda baş verə bilər və qarşısında duran məsələləri müxtəlif cür həll edə bilər. Əgər islahatlar köhnə quruluşun müadifəçiləri tərəfindən onun möhkəmlənməsi, məhvinin qarşısının alınması kimi istifadə olunursa, bu inqilabçıların bütün islahatlara qarşı çıxması deməkdir? Əlbəttə ki, yox. İslahatdan islahata fərq var. İnqilabçılar kapitalizm şəraitində islahatlara inqilabi mübarizənin ikincidərəcəli effekti kimi baxır və onları bu mübarizənin inkişafında və genişlənməsində istifadə edir, islahatları inqilabın əsas məsələlərinin həllinə aid edir.
Marksistlər hesab edirlər ki, “inqilabları yalnız dərin iqtisadi ehtiyacların hərəkətə gətirdiyi kütlələr edə bilər”. Amma onlar zülm edilən siniflərin ehtiyaclarını və fəlakətlərini mütləq yoxsulluğa aid etmirlər. Onlar bilirlər ki, işçi sinfi öz mübarizəsi ilə tamamilə yoxsullaşmaq tendensiyasına qarşı uğurlu müqavimət göstərə bilər. Amma bu şərtlər daxilində də nisbətən yoxsullaşmaq yer tutur. Leninin qeyd etdiyi kimi, “yoxsulluq fiziki mənada deyil, sosial mənada böyüyür, yəni, burjuaziyanın artan ehtiyacları ilə bütün cəmiyyətin ehtiyacları və işçi kütlələrin həyat səviyyəsi arasındakı ziddiyyət mənasında”
Kapitalist ölkələrində elmi-texniki inqilablar bu ölkələrin istehsal potensialını artırsa da, işçilər üçün yeni fəlakətlərə yol açır, işsizlik,istismar və işçilərin qeyri-dayanıqlı vəziyyəti güclənir. Əmək və kapital arasında mübarizə artır. Amerika yazıçısı Epton Sinkler yazırdı: “ Süni canlanma dövrü və müflisləşmə bir yarım əsr ərzində bizim tariximizin (amerika tarixinin) əsas faktorunu təşkil edib. Gəlir arxasınca qaçan sistemin bir yarım əsr boyunca bu süni canlanma və müflisliyi yaşaya bilməsinin yeganə səbəbi – müharibələr və müharibələrə hazırlıqdır... Bizim doğrudan da həqiqi sülh yaratmağımız və bütün hərbi xərcləri dayandıracağımız halda nə baş verə biləcəyini qorxusuz düşünə bilən heç olmasa bir nəfər işgüzar insan varmı? Bu sualı işgüzar adamlara verin və onların rənginin necə ağaracağına baxın. Bizim iqtisadiyyatımız kartdan düzəldilmiş ev kimi dağılardı”.
Комментариев нет:
Отправить комментарий