Britaniya alimi: bioloji yanacaq həyat üçün təhlükəlidir ("Deutsche Welle", Almaniya)
Vladimir Fradkin
Planetimizin iqlim problemlərini həll etmək üçün nəzərdə tutulmuş bioyanacaq haqqında eyforiya çoxdan sakitləşib. İndi isə məlum olub ki, bioloji yanacaq istehsalı həm də sağlamlığa zərər vurur.
Yaxın vaxtlara kimi bioyanacaq bəşəriyyətin parnik effektinə və qlobal istiləşməyə qarşı mübarizəsində əsas elementlərdən biri hesab edilirdi. Avropa Birliyində biodizel-in və bioethanol-un həyatda geniş tətbiq edilməsilə bağlı xüsusi proqram qəbul edilmişdi, konkret hədəflər nəzərdə tutulmuşdu, sahələrin inkişafı üçün dotasiylar və nəzarət göstəricilərinə nail olunmaması üçün sanksiyalar nəzərdə tutulmuşdu. Ancaq bioyanacağın reputasiyası çox ləkələndi.
Bu azmış kimi aydın oldu ki, əksər avtomobil mühərriki modelləri belə bioloji yanacağı sadəcə " həzm etmir". Bu daha kədərlidir: bir halda ki, planetdə əkin sahələri heç də sonsuz deyil, bioyanacaq istehsalı üçün xammal kimi becərilən texniki təsərrüfatlar sahələrdən qida və yem təsərrüfatını sıxışdırıb çıxartmağa başladılar. Aydındır ki, bu ərzaq üzrə dünya qiymətlərinin kəskin artmasına gətirib çıxardı və xüsusilə kasıb ölkələrə ağır ziyan vurdu. Bundan başqa texniki təsərrüfat tarlaları kimi əkin sahələrini genişləndirmək cəhdi rütubətli tropik meşələrin də ixtisarına gətirib çıxardı. Burada hansı ekologiyadan, parnik effektiylə mübarizədən söhbət gedə bilər!
Biokütlə istehsalı atmosferdə ozonun miqdarını artırır
İndi isə Britaniya tədqiqatçıları aşkar ediblər ki, hər yolla nəzərdə tutulmuş göstəricilərə nail olmaq cəhdi insanların sağlamlığına neqativ təsir edə bilər və hətta çoxlarının həyatını itirməsinə gətirə bilər. Atmosfer kimyası sahəsində mütəxəssis, professor Nik Xyuitin (Nick Hewitt) başçılığı ilə Lankaster universitetinin alimlərindən ibarət qrupu bu nəticəyə gəliblər ki, Avropa Birliyinin direktivlərini həyata keçirməsi üçün lazım olan miqdarda biokütlənin alınması üçün müəyyən bitki növlərinin genişmiqyaslı becərilməsi havada ozonun miqdarının əhəmiyyətli dərəcədə artmasına gətirib çıxaracaq, bu isə sağlamlıq üçün təhlükəlidir.
Tədqiqatın nəticələri Nature Climate Change elmi jurnalında dərc edilmişdir. Professor Xyuitt izah edir: "Ozon - atmosferin çox vacib çirkləndiricisidir, əgər üst qatı, yəni troposfer ozonunu nəzərdə tutsaq. Yer kürəsində bütün canlı həyatı ultrabənövşəyi şüaların məhvedici təsirindən qoruyan və buna görə də çox vacib olan stratosfer ozonundan fərqli olaraq troposfer ozonu insanlar, heyvanlar və bitkilər üçün zəhərlidir".
Fatal zəncir: qovaq və söyüdlər - izopren - ozon - sağlamlığa zərər
Troposfer ozonu günəş işığının təsiri altında azot və uçucu orqanik birləşmələrin oksidlərinin iştirakıyla kimyəvi reaksiyalar nəticəsində Yer kürəsi səthinə yaxın əmələ gəlir. Bu cür kimyəvi aktiv uçucu orqanik birləşmələrdən biri isə - izoprendir. Bəzi bitkilər izopreni sintezləşdirir və atmosferə buraxır. Ənənəvi taxıl təsərrüfatları və ya taxıl bitkiləri izopren istehsal etmir, amma bioyanacağın alınması üçün istifadə edilən ağac cinsləri - qovaq, söyüd və ya evkalipt, - böyük miqdarda karbihidrogen - izopren sintezləşdirirlər.
Bu ağac cinsləri üçün nə qədər çox sahə ayrılırsa, bir o qədər çox izopren atmosferə atılır və sağlamlıq üçün zərərli olan bir o qədər çox troposfer ozonun yaranır. Çətin ki, biz bu ziyanı qiymətləndirmişik, professor Xyuitt qeyd edir: "Bizim tədqiqatlarımızın əsasında model hesablamalar dayanır. Model atmosferdə baş verən prosesləri nəzərə alır. Axı əvvəlki tarla sınaqlarından biz qovaqlar və söyüdlər tərəfindən nə qədər izopren sintezləşdirildiyini, bunun nəticəsində əlavə olaraq nə qədər ozon yarandığını və onun insan sağlamlığına və kənd təsərrüfatı məhsuldarlığına necə təsir etdiyini bilirik".
Avropa Birliyinin planlarının icrası ildə 1300 artıq ölümlə nəticələnə bilər
Analizin nəticələri o qədər gözlənilməz oldu ki, tədqiqatçılar özləri indi öz işlərinin qaranlıq təəssüratlarını bir qədər hamarlamağa çalışırlar. " Bu konkret hipotetik vəziyyətin tədqiqatıdır, buna görə mən onun əsasında son proqnozu verməyə risk etməzdim, - professor Xyuitt deyir.- Öz modelimizdə biz Avropada 72 milyon hektar sahədə taxıl və taxıl təsərrüfatı əkinlərini qovaq və söyüd planatsiyaları ilə əvəz etdik. 72 milyon hektar - o sahədir ki, 2020-ci il üçün Avropa Birliyi tərəfindən nəzərdə tutulmuş göstəricilərə nail olmaq üçün bioyanacaq xammalı istehsalı üçün verilməli olacaq. Beləliklə, bu hipotetik hadisə zamanı atmosferdə o qədər ozon olacaq ki, təxminən ildə 1300 əlavə ölümə səbəb olacaq. Bundan başqa, biz təxminən 8 milyon ton buğda və arpa itirəcəyik".
Mənfi təsir
Artıq bu gün Avropa Komissiyası da vaxtilə bioyanacaqla bağlı o qədər düşünmədən-şad münasibəti (əlaqəni) yenidən baxır. Onun istehsalına ayrılmış subsidiyalar azaldılacaq, məqsədli göstəricilər azaldılmağa doğru təkrar gözdən keçirilib, xammal kimi əsasən tullantılar istifadə olunmalıdır, bunun üçün xüsusi olaraq becərilən təsərrüfatlar deyil. Eyni zamanda da Avropa Komissiyası benzinə 10% bioetanol əlavə etməklə onun hər yerdə tətbiq edilməsilə bağlı planlarından imtina etmək niyyətində deyil.
Eyni zamanda, artıq bu gün onlar bütün kənd təsərrüfatı sahələrinin Avropada onlar 2%-ni, dünyada isə 3%-ni təşkil edirlər. Professor Xyuitt deyir: "Düşünürəm, bizim tədqiqatımızın nəticələri onu göstərir ki, landşaftda bu qədər genişmiqyaslı dəyişikliklər edilməsilə bağlı qərarların qəbul olunması zamanı nəticələri daha böyük diqqətlə analiz etmək lazımdır. İqlimin qlobal istiləşməsinə qarşı mübarizə vasitəsi kimi bioyanacağın genişmiqyaslı istehsalı, bəlkə də müsbət nəticə verəcək, amma insan sağlamlığına və kəndtəsərrüfatı məhsuldarlığına təsir nöqteyi-nəzərindən effekt aydındır ki, mənfi olacaq".
Nəşrin originalı : dw.de
Tərcümə: Günel Muradova
23 янв. 2013 г.
биотопливо опасно для жизни
Британский ученый: биотопливо опасно для жизни ("Deutsche Welle", Германия)
Владимир Фрадкин
Эйфория по поводу биотоплива, призванного решить климатические проблемы нашей планеты, давно улеглась. А теперь оказалось, что производство биотоплива еще и вредит здоровью.
Еще сравнительно недавно биотопливо считалось одним из ключевых элементов в борьбе человечества против парникового эффекта и глобального потепления. В Евросоюзе была принята специальная программа, направленная на широкое внедрение биодизеля и биоэтанола в жизнь, намечены конкретные цели, предусмотрены дотации на развитие отрасли и санкции за недостижение контрольных показателей. Однако репутация биогорючего оказалась изрядно подмоченной.
Мало того, что многие модели автомобильных двигателей, как выяснилось, такое биотопливо просто «не переваривают». Гораздо печальнее другое: поскольку посевные площади на планете отнюдь не безграничны, технические культуры, возделываемые как сырье для производства биогорючего, начали вытеснять с полей пищевые и кормовые культуры. Ясно, что это привело к резкому росту мировых цен на продовольствие, что особенно больно ударило по бедным странам. К тому же стремление расширить посевные площади под плантации технических культур привело и к усиленному сведению влажных тропических лесов. Какая уж тут экология, какая борьба с парниковым эффектом!
Производство биомассы повышает содержание озона в атмосфере
А теперь британские исследователи обнаружили, что попытка во что бы то ни стало достичь намеченных показателей может негативно отразиться и на здоровье людей и даже стоить многим из них жизни. Группа ученых Ланкастерского университета во главе с профессором Ником Хьюиттом (Nick Hewitt), специалистом в области химии атмосферы, пришла к выводу, что широкомасштабное возделывание определенных видов растений для получения биомассы в количествах, необходимых для выполнения установок Евросоюза, приведет к значительному росту содержания озона в воздухе, а это опасно для здоровья.
Результаты исследования опубликованы в научном журнале Nature Climate Change. Профессор Хьюитт поясняет: «Озон - очень важный загрязнитель атмосферы, если иметь в виду поверхностный, то есть тропосферный озон. В отличие от стратосферного озона, защищающего все живое на Земле от губительного воздействия ультрафиолетового излучения и потому совершенно необходимого, тропосферный озон токсичен для людей, животных и растений».
Фатальная цепочка: тополя и ивы - изопрен - озон - ущерб здоровью
Этот тропосферный озон образуется вблизи поверхности Земли в результате химических реакций с участием оксидов азота и легколетучих органических соединений под воздействием солнечного света. А одно из самых химически активных легколетучих органических соединений такого рода - изопрен. Его синтезируют и выделяют в атмосферу растения, но не все. Традиционные зерновые культуры или злаковые травы изопрена не производят, а вот породы деревьев, используемые для получения биотоплива - тополь, ива или, скажем, эвкалипт, - синтезируют этот углеводород в больших количествах.
Чем больше площадей отводится под эти породы деревьев, тем больше изопрена попадает в атмосферу и тем больше образуется вредного для здоровья тропосферного озона. Этот вред мы и попытались оценить, говорит профессор Хьюитт: "В основе нашего исследования лежат модельные расчеты. Модель учитывает процессы, происходящие в атмосфере. Ведь из прежних полевых экспериментов мы знаем, и сколько изопрена синтезируется тополями и ивами, и сколько в результате этого образуется дополнительно озона, и как он влияет на здоровье человека и на урожайность сельхозкультур".
Выполнение планов ЕС может обернуться 1300 лишними смертями в год
Результаты анализа оказались настолько тревожными, что сами исследователи пытаются теперь несколько сгладить мрачное впечатление от их работы. «Это исследование конкретной гипотетической ситуации, поэтому я не рискнул бы давать на его основе окончательный прогноз, - говорит профессор Хьюитт. - В нашей модели мы заменили посевы зерновых и злаковых культур на площади в 72 миллиона гектаров в Европе плантациями тополей и ив. 72 миллиона гектаров - это та площадь, которую нужно будет отдать под производство сырья для биотоплива, чтобы достичь показателей, намеченных Евросоюзом на 2020 год. Так вот, в этом гипотетическом случае в атмосфере окажется столько озона, что он будет вызывать примерно 1300 дополнительных смертей в год. Кроме того, мы недосчитаемся примерно 8 миллионов тонн пшеницы и ячменя».
Отрицательный эффект
Сегодня уже и Еврокомиссия пересматривает свое некогда столь безоглядно-восторженное отношение к биотопливу. Субсидии на его производство будут сокращены, целевые показатели пересмотрены в сторону уменьшения, сырьем должны служить преимущественно отходы, а не специально возделываемые для этого культуры. В то же время Еврокомиссия не намерена отказываться от своих планов повсеместного внедрения бензина с 10-процентной добавкой биоэтанола, что едва ли возможно без расширения посевных площадей под соответствующие технические культуры.
Между тем, они уже сегодня составляют в Европе 2%, а в мире – 3% от всех сельскохозяйственных территорий. Профессор Хьюитт говорит: «Я думаю, результаты нашего исследования указывают на то, что при принятии решений о столь масштабных изменениях ландшафта нужно более тщательно анализировать последствия. Как средство борьбы против глобального потепления климата широкомасштабное производство биотоплива, может, и даст положительный эффект, а вот с точки зрения воздействия на здоровье человека и на урожайность сельхозкультур эффект будет явно отрицательным».
Оригинал публикации: dw.de
Владимир Фрадкин
Эйфория по поводу биотоплива, призванного решить климатические проблемы нашей планеты, давно улеглась. А теперь оказалось, что производство биотоплива еще и вредит здоровью.
Еще сравнительно недавно биотопливо считалось одним из ключевых элементов в борьбе человечества против парникового эффекта и глобального потепления. В Евросоюзе была принята специальная программа, направленная на широкое внедрение биодизеля и биоэтанола в жизнь, намечены конкретные цели, предусмотрены дотации на развитие отрасли и санкции за недостижение контрольных показателей. Однако репутация биогорючего оказалась изрядно подмоченной.
Мало того, что многие модели автомобильных двигателей, как выяснилось, такое биотопливо просто «не переваривают». Гораздо печальнее другое: поскольку посевные площади на планете отнюдь не безграничны, технические культуры, возделываемые как сырье для производства биогорючего, начали вытеснять с полей пищевые и кормовые культуры. Ясно, что это привело к резкому росту мировых цен на продовольствие, что особенно больно ударило по бедным странам. К тому же стремление расширить посевные площади под плантации технических культур привело и к усиленному сведению влажных тропических лесов. Какая уж тут экология, какая борьба с парниковым эффектом!
Производство биомассы повышает содержание озона в атмосфере
А теперь британские исследователи обнаружили, что попытка во что бы то ни стало достичь намеченных показателей может негативно отразиться и на здоровье людей и даже стоить многим из них жизни. Группа ученых Ланкастерского университета во главе с профессором Ником Хьюиттом (Nick Hewitt), специалистом в области химии атмосферы, пришла к выводу, что широкомасштабное возделывание определенных видов растений для получения биомассы в количествах, необходимых для выполнения установок Евросоюза, приведет к значительному росту содержания озона в воздухе, а это опасно для здоровья.
Результаты исследования опубликованы в научном журнале Nature Climate Change. Профессор Хьюитт поясняет: «Озон - очень важный загрязнитель атмосферы, если иметь в виду поверхностный, то есть тропосферный озон. В отличие от стратосферного озона, защищающего все живое на Земле от губительного воздействия ультрафиолетового излучения и потому совершенно необходимого, тропосферный озон токсичен для людей, животных и растений».
Фатальная цепочка: тополя и ивы - изопрен - озон - ущерб здоровью
Этот тропосферный озон образуется вблизи поверхности Земли в результате химических реакций с участием оксидов азота и легколетучих органических соединений под воздействием солнечного света. А одно из самых химически активных легколетучих органических соединений такого рода - изопрен. Его синтезируют и выделяют в атмосферу растения, но не все. Традиционные зерновые культуры или злаковые травы изопрена не производят, а вот породы деревьев, используемые для получения биотоплива - тополь, ива или, скажем, эвкалипт, - синтезируют этот углеводород в больших количествах.
Чем больше площадей отводится под эти породы деревьев, тем больше изопрена попадает в атмосферу и тем больше образуется вредного для здоровья тропосферного озона. Этот вред мы и попытались оценить, говорит профессор Хьюитт: "В основе нашего исследования лежат модельные расчеты. Модель учитывает процессы, происходящие в атмосфере. Ведь из прежних полевых экспериментов мы знаем, и сколько изопрена синтезируется тополями и ивами, и сколько в результате этого образуется дополнительно озона, и как он влияет на здоровье человека и на урожайность сельхозкультур".
Выполнение планов ЕС может обернуться 1300 лишними смертями в год
Результаты анализа оказались настолько тревожными, что сами исследователи пытаются теперь несколько сгладить мрачное впечатление от их работы. «Это исследование конкретной гипотетической ситуации, поэтому я не рискнул бы давать на его основе окончательный прогноз, - говорит профессор Хьюитт. - В нашей модели мы заменили посевы зерновых и злаковых культур на площади в 72 миллиона гектаров в Европе плантациями тополей и ив. 72 миллиона гектаров - это та площадь, которую нужно будет отдать под производство сырья для биотоплива, чтобы достичь показателей, намеченных Евросоюзом на 2020 год. Так вот, в этом гипотетическом случае в атмосфере окажется столько озона, что он будет вызывать примерно 1300 дополнительных смертей в год. Кроме того, мы недосчитаемся примерно 8 миллионов тонн пшеницы и ячменя».
Отрицательный эффект
Сегодня уже и Еврокомиссия пересматривает свое некогда столь безоглядно-восторженное отношение к биотопливу. Субсидии на его производство будут сокращены, целевые показатели пересмотрены в сторону уменьшения, сырьем должны служить преимущественно отходы, а не специально возделываемые для этого культуры. В то же время Еврокомиссия не намерена отказываться от своих планов повсеместного внедрения бензина с 10-процентной добавкой биоэтанола, что едва ли возможно без расширения посевных площадей под соответствующие технические культуры.
Между тем, они уже сегодня составляют в Европе 2%, а в мире – 3% от всех сельскохозяйственных территорий. Профессор Хьюитт говорит: «Я думаю, результаты нашего исследования указывают на то, что при принятии решений о столь масштабных изменениях ландшафта нужно более тщательно анализировать последствия. Как средство борьбы против глобального потепления климата широкомасштабное производство биотоплива, может, и даст положительный эффект, а вот с точки зрения воздействия на здоровье человека и на урожайность сельхозкультур эффект будет явно отрицательным».
Оригинал публикации: dw.de
22 янв. 2013 г.
Amerika imperiyası haqda Noam Xomskinin yeddi gözəl fikri (“AlterNet” ABŞ)
Amerika imperiyası haqda Noam Xomskinin yeddi gözəl fikri (“AlterNet” ABŞ)
Lora Qottesdiner (Laura Gottesdiener)
Noam Xomski (Noam Chomsky)- bir çox məsələlər, həmçinin də linqvistika, bizim iqtisadiyyatın necə işləməsi və s. haqda propaqanda üzrə mütəxəssisdir. Amma onun müdrikliyinin daha parlaq işıqlandığı bir sahə var: bu amerikan imperiyasının strukturu və işləməsi haqda onun ideyaları və ifadə etdiyi fikirlərdir. Xomski bu mövzu haqda 60-ci illərdən danışır və yazır. Aşağıda onun amerikan imperiyasının qüsurları,qəddarlıqları, kobud səhvləri və ziddiyyətləri haqda Xomskinin şəxsi saytından, həmçinin alimin müşahidələrindən kolleksiya yığan fanatlarının vebsaytlarından götürülmüş yeddi ən güclü fikirləri verilmişdir.
1. 2007-ci ilin əvvəlində "Çinin hərbi gücünün genişlənməsi" haqda birinci səhifələrdə yeni məqalələr və başlıqlar dalğası getdi. Pentaqon iddia edirdi ki, Çin silahlanmada hərbi nüvə başlıqları ilə təhciz edilməsi mümkün olan 400 raketə malik olaraq öz hərbi hücum potensialını artırıb. Sonra bizdə bu barədə müzakirələr var idi: bu Çinin dünyanı fəth etməyə çalışdığını sübut edirmi, yoxsa sadəcə rəqəmlər doğru deyil və ya başqa nə isə. Amma burada kiçik bir qeyd yerinə düşərdi. ABŞ-in nə qədər nüvə başlıqları ilə təhciz edilmiş zərbə raketi var? Məlum olur, 10000. Çinin isə, aqressiv "qırğılara" inansaq, -400. Və bu da sübut edir ki, Çin dünyanı fəth etməyə çalışır.
Əgər xarici mətbuatı diqqətlə oxusaq, onda məlum olur ki, çinlilərin hərbi gücü artırmasının səbəbi təkcə ABŞ-ın sonsuz aqressivliyində deyil. Ondadıır ki, Birləşmiş Ştatlar raketlərin hədəfə tuşlanması üzrə öz imkanlarını yaxşılaşdırmışdır və indi harada olmasından asılı olmayaraq onlar raket start komplekslərini daha yaxşı məhv edə bilərlər, hətta mobil raket komplekslərini belə . Və bundan sonra dünyanı fəth etməyə çalışan kimdir? Aydındır ki, çinlilər. Axı dünya bizə aiddir, onlar isə onu özlərinə tabe etməyə çalışırlar. Bunu sonsuz davam etmək olar. Sadəcə mövzu seçin. Beynəlxalq məsələlər haqda müzakirələrdə çox şeyi izah etmək üçün "Dünya bizə aiddir" sadə prinsipi kifayət edir.
2. Biz kosmosun hərbiləşdirilməsini dayandıra bilərikmi? Çoxları qeyd edir ki, dayandıra bilərik. Səbəb odur ki, hərbiləşdirmədə faktiki olaraq yalnız Birləşmiş Ştatlar təkid edir. Bütün dünya buna qarşıdır– əsasən də ona görə ki, qorxurlar. ABŞ bütün planetdən öndə gedir. Əgər digər ölkələr dünya üzərində tammiqyaslı hökmranlıq və hakimiyyət arzu etməyə hazır deyilsə,bu o deməkdir ki, onlar çox geri qalıblar. Şübhəsiz, onlar buna reaksiya verəcəklər. Amma onlar belə rəqabəti dayandırmaq istəyərdilər. Bundan başqa, bütün dünya tərəfindən dəstəklənən, artıq imzalanmış və qüvvədə olan bir neçə müqavilə var ki, Birləşmiş Ştatlar onları torpedləməyə çalışır. Birinci – kosmik fəzada silah yerləşdirilməsini qadağan edən, 1967-ci ildən qüvvədə olan kosmos haqqında Müqavilədir. Bu müqaviləni hamı, həmçinin də ABŞ imzalayıb. Heç kim kosmik fəzada silah yerləşdirməyə çalışmır. Müqaviləyə riayət edilir, müqavilənin pozulmasını isə izləmək çox asandır. O, 1999-cu ildə BMT Baş Assambleyasında müzakirə edildi və ona 163 ölkə səs verdi. Əlehinə 0 səs idi, ABŞ və avtomatik olaraq ABŞ kimi səs verən İsrail səs verməkdən çəkindilər.
3. Qloballaşma nüfuzlu dövlətlərin, xüsusilə ABŞ-ın, fəaliyyətinin nəticəsidir, hansılar ki, korporasiyalar və varlılar üçün müxtəlif ölkələrin iqtisadiyyatında, bu öklələrin əhalisi qarşısında heç bir öhdəliyi olmadan, hökmranlıq etməyin asan olması üçün ticarət və s. bağlı razılaşmaları dünya xalqlarının boğazına dirəyirlər.
4. ABŞ hələ də hərbi vertolyotları soyqırım qurbanlarının şərəfinə adlandırır. Və bu halda heç kəs buna diqqət yetirmir. "Qara qırğı" adı var. Hələ "Apaç" da var. "Komanç". Düşünürəm ki, lyuftvaffe-də hərbi vertolyotlar "Yəhudi" və ya "Qaraçı" adlandırılsaydı, camaat buna diqqət yetirərdi.
5. Əgər hər hansı bir şey bizim üçün doğrudursa ( və ya səhvdirsə), onda bu qalan hamı üçün də doğrudur (və ya səhvdir). Buradan bu nəticə çıxır. Əgər Kuba, Nikaraqua, Haiti və bir çox başqaları üçün Vaşinqtonu və Nyu-Yorku bombalamaq səhvdirsə, onda Ramsfeldə Əfqanıstanı bombalamaq olmaz (ən düşünülmüş bəhanələrlə). Əgər o bambalayırsa, onu hərbi cinayətlərə görə məhkəməyə cəlb etmək lazımdır.
6. Fərz edək ki, Çin, xeyli sayda çinliləri öldürən öldürücü tütün məhsulunun məhv edilməsi məqsədi ilə kimyəvi silah tətbiq edərək, Kentukki-yə və Şimali Karolinaya hücum həyata keçirmək üçün Kolumbiyada hərbi bazalarını yaradıb. ( Bunu Xomskiy Mərkəzi və Cənubi Amerikada ABŞ tərəfindən keçirilən narkotik əleyhinə müharibə paradoksu haqqında yazıb.)
7. Əlbəttə ki, Birləşmiş Ştatlar İran təsirindən narahatdır. Buna görə iran-iraq müharibəsinin son mərhələsində onlar İraqa fəal kömək etməyə başladılar, hansı ki, müharibənin nəticəsinə həlledici təsirini göstərdi. Buna görə Vaşinqton 1990-cı ilin avqustunda regionda amerika planlarını pozana qədər Səddam Hüseyinə fəal yaltaqlanmağa davam edirdi. İran təsiri ilə əlaqədar ABŞ-ın narahatçılığı həmçinin Səddamın 1991-ci ilin martında cənubi İraqın şiə əhalisinə qanlı və öldürücü hücumunu dəstəkləməsi ilə bağlı qərarında da göründü. Konkret səbəb İranın şiə dövləti olaraq İraq şiələrinə təsir göstərə bilməsi qarşısında qorxudan ibarət idi. Daha ümumi səbəb xalq inqilabının müvəffəqiyyətli vəziyyətindən yarana biləcək "sabitlik" təhlükəsindən ibarət idi. Bunu ingilis dilinə tərcümə etsək, təhlükə növbəti addımda idi: belə müvəffəqiyyət demokratik tendensiyaları stimullaşdıra bilərdi, bu isə həmin region xalqları üzərində hakimiyyətini həyata keçirərkən ABŞ-ın güvəndiyi çoxsaylı diktaturaları zəiflədə bilərdi.
Xatırlayın ki, Vaşinqton öz keçmiş dostunu heç də gizli dəstəkləmirdi. ABŞ hərbi komandanlığı üsyan etmiş iraq zabitlərinə hətta ələ keçirdikləri iraq hərbi texnikasını və silahlarını öz əllərinə götürməyə imkan vermədi. Bu şiə əhalisinin qətliyamının davam etdiyi zaman - qəddar Norman Şvarskopf-un .(1990-1991 illərdə Fars körfəzində müharibə zamanı Çoxmillətli qüvvələr qrupuna başçılıq etmiş amerika sərkərdəsi) gözləri qarşısında - baş verirdi.
Nəşrin originalı: 7 Brilliant Insights from Noam Chomsky on American Empire
Tərcümə: Günel Muradova
Lora Qottesdiner (Laura Gottesdiener)
Noam Xomski (Noam Chomsky)- bir çox məsələlər, həmçinin də linqvistika, bizim iqtisadiyyatın necə işləməsi və s. haqda propaqanda üzrə mütəxəssisdir. Amma onun müdrikliyinin daha parlaq işıqlandığı bir sahə var: bu amerikan imperiyasının strukturu və işləməsi haqda onun ideyaları və ifadə etdiyi fikirlərdir. Xomski bu mövzu haqda 60-ci illərdən danışır və yazır. Aşağıda onun amerikan imperiyasının qüsurları,qəddarlıqları, kobud səhvləri və ziddiyyətləri haqda Xomskinin şəxsi saytından, həmçinin alimin müşahidələrindən kolleksiya yığan fanatlarının vebsaytlarından götürülmüş yeddi ən güclü fikirləri verilmişdir.
1. 2007-ci ilin əvvəlində "Çinin hərbi gücünün genişlənməsi" haqda birinci səhifələrdə yeni məqalələr və başlıqlar dalğası getdi. Pentaqon iddia edirdi ki, Çin silahlanmada hərbi nüvə başlıqları ilə təhciz edilməsi mümkün olan 400 raketə malik olaraq öz hərbi hücum potensialını artırıb. Sonra bizdə bu barədə müzakirələr var idi: bu Çinin dünyanı fəth etməyə çalışdığını sübut edirmi, yoxsa sadəcə rəqəmlər doğru deyil və ya başqa nə isə. Amma burada kiçik bir qeyd yerinə düşərdi. ABŞ-in nə qədər nüvə başlıqları ilə təhciz edilmiş zərbə raketi var? Məlum olur, 10000. Çinin isə, aqressiv "qırğılara" inansaq, -400. Və bu da sübut edir ki, Çin dünyanı fəth etməyə çalışır.
Əgər xarici mətbuatı diqqətlə oxusaq, onda məlum olur ki, çinlilərin hərbi gücü artırmasının səbəbi təkcə ABŞ-ın sonsuz aqressivliyində deyil. Ondadıır ki, Birləşmiş Ştatlar raketlərin hədəfə tuşlanması üzrə öz imkanlarını yaxşılaşdırmışdır və indi harada olmasından asılı olmayaraq onlar raket start komplekslərini daha yaxşı məhv edə bilərlər, hətta mobil raket komplekslərini belə . Və bundan sonra dünyanı fəth etməyə çalışan kimdir? Aydındır ki, çinlilər. Axı dünya bizə aiddir, onlar isə onu özlərinə tabe etməyə çalışırlar. Bunu sonsuz davam etmək olar. Sadəcə mövzu seçin. Beynəlxalq məsələlər haqda müzakirələrdə çox şeyi izah etmək üçün "Dünya bizə aiddir" sadə prinsipi kifayət edir.
2. Biz kosmosun hərbiləşdirilməsini dayandıra bilərikmi? Çoxları qeyd edir ki, dayandıra bilərik. Səbəb odur ki, hərbiləşdirmədə faktiki olaraq yalnız Birləşmiş Ştatlar təkid edir. Bütün dünya buna qarşıdır– əsasən də ona görə ki, qorxurlar. ABŞ bütün planetdən öndə gedir. Əgər digər ölkələr dünya üzərində tammiqyaslı hökmranlıq və hakimiyyət arzu etməyə hazır deyilsə,bu o deməkdir ki, onlar çox geri qalıblar. Şübhəsiz, onlar buna reaksiya verəcəklər. Amma onlar belə rəqabəti dayandırmaq istəyərdilər. Bundan başqa, bütün dünya tərəfindən dəstəklənən, artıq imzalanmış və qüvvədə olan bir neçə müqavilə var ki, Birləşmiş Ştatlar onları torpedləməyə çalışır. Birinci – kosmik fəzada silah yerləşdirilməsini qadağan edən, 1967-ci ildən qüvvədə olan kosmos haqqında Müqavilədir. Bu müqaviləni hamı, həmçinin də ABŞ imzalayıb. Heç kim kosmik fəzada silah yerləşdirməyə çalışmır. Müqaviləyə riayət edilir, müqavilənin pozulmasını isə izləmək çox asandır. O, 1999-cu ildə BMT Baş Assambleyasında müzakirə edildi və ona 163 ölkə səs verdi. Əlehinə 0 səs idi, ABŞ və avtomatik olaraq ABŞ kimi səs verən İsrail səs verməkdən çəkindilər.
3. Qloballaşma nüfuzlu dövlətlərin, xüsusilə ABŞ-ın, fəaliyyətinin nəticəsidir, hansılar ki, korporasiyalar və varlılar üçün müxtəlif ölkələrin iqtisadiyyatında, bu öklələrin əhalisi qarşısında heç bir öhdəliyi olmadan, hökmranlıq etməyin asan olması üçün ticarət və s. bağlı razılaşmaları dünya xalqlarının boğazına dirəyirlər.
4. ABŞ hələ də hərbi vertolyotları soyqırım qurbanlarının şərəfinə adlandırır. Və bu halda heç kəs buna diqqət yetirmir. "Qara qırğı" adı var. Hələ "Apaç" da var. "Komanç". Düşünürəm ki, lyuftvaffe-də hərbi vertolyotlar "Yəhudi" və ya "Qaraçı" adlandırılsaydı, camaat buna diqqət yetirərdi.
5. Əgər hər hansı bir şey bizim üçün doğrudursa ( və ya səhvdirsə), onda bu qalan hamı üçün də doğrudur (və ya səhvdir). Buradan bu nəticə çıxır. Əgər Kuba, Nikaraqua, Haiti və bir çox başqaları üçün Vaşinqtonu və Nyu-Yorku bombalamaq səhvdirsə, onda Ramsfeldə Əfqanıstanı bombalamaq olmaz (ən düşünülmüş bəhanələrlə). Əgər o bambalayırsa, onu hərbi cinayətlərə görə məhkəməyə cəlb etmək lazımdır.
6. Fərz edək ki, Çin, xeyli sayda çinliləri öldürən öldürücü tütün məhsulunun məhv edilməsi məqsədi ilə kimyəvi silah tətbiq edərək, Kentukki-yə və Şimali Karolinaya hücum həyata keçirmək üçün Kolumbiyada hərbi bazalarını yaradıb. ( Bunu Xomskiy Mərkəzi və Cənubi Amerikada ABŞ tərəfindən keçirilən narkotik əleyhinə müharibə paradoksu haqqında yazıb.)
7. Əlbəttə ki, Birləşmiş Ştatlar İran təsirindən narahatdır. Buna görə iran-iraq müharibəsinin son mərhələsində onlar İraqa fəal kömək etməyə başladılar, hansı ki, müharibənin nəticəsinə həlledici təsirini göstərdi. Buna görə Vaşinqton 1990-cı ilin avqustunda regionda amerika planlarını pozana qədər Səddam Hüseyinə fəal yaltaqlanmağa davam edirdi. İran təsiri ilə əlaqədar ABŞ-ın narahatçılığı həmçinin Səddamın 1991-ci ilin martında cənubi İraqın şiə əhalisinə qanlı və öldürücü hücumunu dəstəkləməsi ilə bağlı qərarında da göründü. Konkret səbəb İranın şiə dövləti olaraq İraq şiələrinə təsir göstərə bilməsi qarşısında qorxudan ibarət idi. Daha ümumi səbəb xalq inqilabının müvəffəqiyyətli vəziyyətindən yarana biləcək "sabitlik" təhlükəsindən ibarət idi. Bunu ingilis dilinə tərcümə etsək, təhlükə növbəti addımda idi: belə müvəffəqiyyət demokratik tendensiyaları stimullaşdıra bilərdi, bu isə həmin region xalqları üzərində hakimiyyətini həyata keçirərkən ABŞ-ın güvəndiyi çoxsaylı diktaturaları zəiflədə bilərdi.
Xatırlayın ki, Vaşinqton öz keçmiş dostunu heç də gizli dəstəkləmirdi. ABŞ hərbi komandanlığı üsyan etmiş iraq zabitlərinə hətta ələ keçirdikləri iraq hərbi texnikasını və silahlarını öz əllərinə götürməyə imkan vermədi. Bu şiə əhalisinin qətliyamının davam etdiyi zaman - qəddar Norman Şvarskopf-un .(1990-1991 illərdə Fars körfəzində müharibə zamanı Çoxmillətli qüvvələr qrupuna başçılıq etmiş amerika sərkərdəsi) gözləri qarşısında - baş verirdi.
Nəşrin originalı: 7 Brilliant Insights from Noam Chomsky on American Empire
Tərcümə: Günel Muradova
Семь блестящих мыслей Ноама Хомского об американской империи
Семь блестящих мыслей Ноама Хомского об американской империи ("AlterNet", США)
Лора Готтесдинер (Laura Gottesdiener)
22/01/2013
Ноам Хомский (Noam Chomsky) – специалист по многим вопросам, в том числе, по лингвистике, пропаганде, по тому, как функционирует наша экономика, и так далее. Но есть одна область, где его мудрость высвечивается особенно ярко: это его идеи и заявления о структуре и функционировании американской империи. Хомский говорит и пишет на эту тему с 60-х годов. Ниже приведены семь его очень сильных высказываний о пороках, жестокостях, грубых промахах и парадоксах американской империи, которые взяты с персонального сайта Хомского, а также с вебсайта его фанатов, собирающих там коллекцию из наблюдений ученого.
1. [В начале 2007 года] пошла новая волна статей и заголовков на первых страницах о «наращивании военной мощи Китая». Пентагон утверждал, что Китай увеличил свой наступательный военный потенциал, имея на вооружении 400 ракет, которые можно оснастить ядерными боеголовками. Потом у нас были дебаты: доказывает ли это, что Китай пытается завоевать мир, или это просто цифры неправильные, или что-то еще. Но здесь к месту одно маленькое примечание. Сколько ударных ракет в ядерном снаряжении имеется у США? Оказывается, 10000. А у Китая их 400 – если верить агрессивным «ястребам». И это доказывает, что Китай пытается завоевать мир.
Если внимательно читать иностранную прессу, то оказывается, что причина наращивания военной мощи китайцами заключается не только в безграничной агрессивности США. Она в том, что Соединенные Штаты улучшили свои возможности по наведению ракет на цель, и могут теперь уничтожать ракетные стартовые комплексы более изощренно, где бы они ни находились, причем даже мобильные. И кто после этого пытается завоевать мир? Ну, понятно, что китайцы. Ведь мир принадлежит нам, а они пытаются подчинить его себе. Это можно продолжать бесконечно. Просто выберите тему. Простого принципа «нам принадлежит мир» вполне достаточно, чтобы объяснить многое в дискуссии о международных делах.
2. Можем ли мы остановить милитаризацию космоса? Многое говорит о том, что можем. Причина в том, что на милитаризации настаивают фактически только Соединенные Штаты. Весь мир против – в основном из-за того, что он боится. США идут впереди всей планеты. Если другие страны не готовы даже мечтать о полномасштабном доминировании и власти над миром, то это значит, что они намного отстали. Несомненно, они будут на это реагировать. Но им хотелось бы остановить такую гонку. Кроме того, есть несколько договоров, которые уже подписаны и действуют, которые пользуются поддержкой буквально всего мира, и которые Соединенные Штаты пытаются торпедировать. Первый – это Договор о космосе от 1967 года, которым запрещено размещение оружия в космическом пространстве. Его подписали все, в том числе, США. Никто не пытается размещать оружие в космическом пространстве. Договор соблюдается, а нарушение договора очень легко отследить. В 1999 году его обсуждали на Генеральной Ассамблее ООН, и за него проголосовали 163 страны. Против был 0, воздержались Соединенные Штаты Америки и Израиль, который автоматически голосует так же, как США.
3. Глобализация это результат действий влиятельных государств, особенно США, которые вбивают торговые и прочие соглашения в глотку народам мира, чтобы корпорациям и богачам было легче господствовать в экономике самых разных стран, не имея перед их населением никаких обязательств.
4. США до сих пор называют военные вертолеты в честь жертв геноцида. И никто при этом даже глазом не моргнет. Есть «Чёрный ястреб». А еще есть «Апач». И «Команч». Я думаю, если бы в люфтваффе военные вертолеты называли «Еврей» или «Цыган», народ бы заметил.
5. Если что-то правильно (или неправильно) для нас, то это правильно (или неправильно) для всех остальных. Отсюда следует вот что. Если для Кубы, Никарагуа, Гаити и многих других неправильно бомбить Вашингтон и Нью-Йорк, то Рамсфелду нельзя бомбить Афганистан (под самыми надуманными предлогами). А раз он бомбит, его надо привлечь к суду за военные преступления.
6. Предположим, что, скажем, Китай создал военные базы в Колумбии, чтобы осуществлять нападения на Кентукки и Северную Каролину с применением химического оружия с целью уничтожения урожая смертоносного табака, который в больших количествах убивает китайцев. (Это Хомский писал о парадоксе антинаркотической войны, проводимой США в Центральной и Южной Америке.)
7. Конечно же, Соединенные Штаты обеспокоены иранским влиянием. Вот почему на последнем этапе ирано-иракской войны они начали активно помогать Ираку, что оказало решающее влияние на исход той войны. Вот почему Вашингтон продолжал активно обхаживать Саддама Хусейна, пока тот в августе 1990 года не нарушил американские планы в этом регионе. Обеспокоенность США по поводу иранского влияния также проявилась в решении поддержать кровавое и смертоносное наступление Саддама на шиитское население южного Ирака в марте 1991 года, сразу после окончания боевых действий. Конкретная причина состояла в страхе перед тем, что Иран, будучи шиитским государством, может оказать влияние на иракских шиитов. А более общая причина заключалась в угрозе «стабильности», которая могла возникнуть в случае успеха народной революции. Если перевести это на английский, угроза состояла в следующем: такой успех мог стимулировать демократические тенденции, а это ослабило бы те многочисленные диктатуры, на которые полагаются США, осуществляя свою власть над народами данного региона.
Вспомните, что Вашингтон поддерживал своего бывшего друга отнюдь не тайно. Военное командование США даже не дало взбунтовавшимся иракским офицерам взять в свои руки захваченную иракскую боевую технику и оружие. Произошло это в тот момент, когда резня шиитского населения продолжалась – прямо на глазах у сурового Нормана Шварцкопфа (американский военачальник, возглавлявший группировку Многонациональных сил во время войны в Персидском заливе в 1990-1991 годах – прим. перев.)
Оригинал публикации: 7 Brilliant Insights from Noam Chomsky on American Empire
Лора Готтесдинер (Laura Gottesdiener)
22/01/2013
Ноам Хомский (Noam Chomsky) – специалист по многим вопросам, в том числе, по лингвистике, пропаганде, по тому, как функционирует наша экономика, и так далее. Но есть одна область, где его мудрость высвечивается особенно ярко: это его идеи и заявления о структуре и функционировании американской империи. Хомский говорит и пишет на эту тему с 60-х годов. Ниже приведены семь его очень сильных высказываний о пороках, жестокостях, грубых промахах и парадоксах американской империи, которые взяты с персонального сайта Хомского, а также с вебсайта его фанатов, собирающих там коллекцию из наблюдений ученого.
1. [В начале 2007 года] пошла новая волна статей и заголовков на первых страницах о «наращивании военной мощи Китая». Пентагон утверждал, что Китай увеличил свой наступательный военный потенциал, имея на вооружении 400 ракет, которые можно оснастить ядерными боеголовками. Потом у нас были дебаты: доказывает ли это, что Китай пытается завоевать мир, или это просто цифры неправильные, или что-то еще. Но здесь к месту одно маленькое примечание. Сколько ударных ракет в ядерном снаряжении имеется у США? Оказывается, 10000. А у Китая их 400 – если верить агрессивным «ястребам». И это доказывает, что Китай пытается завоевать мир.
Если внимательно читать иностранную прессу, то оказывается, что причина наращивания военной мощи китайцами заключается не только в безграничной агрессивности США. Она в том, что Соединенные Штаты улучшили свои возможности по наведению ракет на цель, и могут теперь уничтожать ракетные стартовые комплексы более изощренно, где бы они ни находились, причем даже мобильные. И кто после этого пытается завоевать мир? Ну, понятно, что китайцы. Ведь мир принадлежит нам, а они пытаются подчинить его себе. Это можно продолжать бесконечно. Просто выберите тему. Простого принципа «нам принадлежит мир» вполне достаточно, чтобы объяснить многое в дискуссии о международных делах.
2. Можем ли мы остановить милитаризацию космоса? Многое говорит о том, что можем. Причина в том, что на милитаризации настаивают фактически только Соединенные Штаты. Весь мир против – в основном из-за того, что он боится. США идут впереди всей планеты. Если другие страны не готовы даже мечтать о полномасштабном доминировании и власти над миром, то это значит, что они намного отстали. Несомненно, они будут на это реагировать. Но им хотелось бы остановить такую гонку. Кроме того, есть несколько договоров, которые уже подписаны и действуют, которые пользуются поддержкой буквально всего мира, и которые Соединенные Штаты пытаются торпедировать. Первый – это Договор о космосе от 1967 года, которым запрещено размещение оружия в космическом пространстве. Его подписали все, в том числе, США. Никто не пытается размещать оружие в космическом пространстве. Договор соблюдается, а нарушение договора очень легко отследить. В 1999 году его обсуждали на Генеральной Ассамблее ООН, и за него проголосовали 163 страны. Против был 0, воздержались Соединенные Штаты Америки и Израиль, который автоматически голосует так же, как США.
3. Глобализация это результат действий влиятельных государств, особенно США, которые вбивают торговые и прочие соглашения в глотку народам мира, чтобы корпорациям и богачам было легче господствовать в экономике самых разных стран, не имея перед их населением никаких обязательств.
4. США до сих пор называют военные вертолеты в честь жертв геноцида. И никто при этом даже глазом не моргнет. Есть «Чёрный ястреб». А еще есть «Апач». И «Команч». Я думаю, если бы в люфтваффе военные вертолеты называли «Еврей» или «Цыган», народ бы заметил.
5. Если что-то правильно (или неправильно) для нас, то это правильно (или неправильно) для всех остальных. Отсюда следует вот что. Если для Кубы, Никарагуа, Гаити и многих других неправильно бомбить Вашингтон и Нью-Йорк, то Рамсфелду нельзя бомбить Афганистан (под самыми надуманными предлогами). А раз он бомбит, его надо привлечь к суду за военные преступления.
6. Предположим, что, скажем, Китай создал военные базы в Колумбии, чтобы осуществлять нападения на Кентукки и Северную Каролину с применением химического оружия с целью уничтожения урожая смертоносного табака, который в больших количествах убивает китайцев. (Это Хомский писал о парадоксе антинаркотической войны, проводимой США в Центральной и Южной Америке.)
7. Конечно же, Соединенные Штаты обеспокоены иранским влиянием. Вот почему на последнем этапе ирано-иракской войны они начали активно помогать Ираку, что оказало решающее влияние на исход той войны. Вот почему Вашингтон продолжал активно обхаживать Саддама Хусейна, пока тот в августе 1990 года не нарушил американские планы в этом регионе. Обеспокоенность США по поводу иранского влияния также проявилась в решении поддержать кровавое и смертоносное наступление Саддама на шиитское население южного Ирака в марте 1991 года, сразу после окончания боевых действий. Конкретная причина состояла в страхе перед тем, что Иран, будучи шиитским государством, может оказать влияние на иракских шиитов. А более общая причина заключалась в угрозе «стабильности», которая могла возникнуть в случае успеха народной революции. Если перевести это на английский, угроза состояла в следующем: такой успех мог стимулировать демократические тенденции, а это ослабило бы те многочисленные диктатуры, на которые полагаются США, осуществляя свою власть над народами данного региона.
Вспомните, что Вашингтон поддерживал своего бывшего друга отнюдь не тайно. Военное командование США даже не дало взбунтовавшимся иракским офицерам взять в свои руки захваченную иракскую боевую технику и оружие. Произошло это в тот момент, когда резня шиитского населения продолжалась – прямо на глазах у сурового Нормана Шварцкопфа (американский военачальник, возглавлявший группировку Многонациональных сил во время войны в Персидском заливе в 1990-1991 годах – прим. перев.)
Оригинал публикации: 7 Brilliant Insights from Noam Chomsky on American Empire
Подписаться на:
Сообщения (Atom)