Правда о гулаге

Из огня да в полымя. Горбачёвскую перестройку народ метко поименовал катастройкой. Величайшей геополитической катастрофой двадцатого века назвал президент Путин распад Советского Союза.

Нам придётся уточнить: не распад. а развал. И развал с подачи г-на Ельцина, которому нынешняя власть соорудила роскошный памятник п Екатеринбурге.

Но мы сейчас не об зтом.

Вот уже много лет подрастающие поколения в России пугают «ужасами социалиэма». Нескончаема истерия по поводу того, что индустриализация в СССР была проведена силами многих миллионов «рабов-заключённых».

Однако вот какие данные па основе личной работы с архивами приводит в своей статье учёный с мировым именем Виктор Земсков.

«В страшном 37- м» в ГУЛАГе находилось 1 196369 чел., из которых 87%составляли уголовники.

В 38- м году в ГУЛАГе было уже I 881 570 человек, то есть туда массово поступили «жертвы 37-го». уголовники составляли 81%.

С 39-го года и до начала войны количество заключённых стало уменьшаться. Самый маленький процент уголовников был в 1947 году: 40% из 1.7 млн заключенных лагеря наполнились полицаями, бандеровцами, фашистскими приспешниками и прочими «безвинными жертвами», по мнению нынешних либерастов и толерастов.

«Максимальное число заключённых в ГУЛАГе, приходившееся на 1 января 1950 г., составляло 2 561 351 человек». Из них уголовников было 77%.

Так много это или мало – почти 1,9 миллиона заключённых в «пик массовых репрессий»?

Давайте сравним с «оплотом демократии» – США, где в настоящий момент, в мирное время, в тюрьмах находятся почти два с половиной миллиона человек.

Население США – около 300 млн, а СССР тех лет – около 200 млн. Если пересчитать США на население СССР, то получается, что в США сейчас было бы 1,53 млн заключённых, что несколько меньше, чем «в пик сталинских массовых репрессий», –1,88 млн, несколько больше, чем в «страшном 37-м», и примерно равно количеству заключенных в СССР 1939 года – 1,66 млн.

Подчёркиваю – всех заключённых ГУЛАГа.

Количество заключённых в тюрьмах России в 2000 году – примерно 1,1 млн человек, что при пересчёте на численность населения СССР (145 млн против 200 млн) примерно на 25% больше, чем в 1937 году, и на столько же меньше, чем в 1938 году. То есть не то что заметной – практически никакой разницы нет.

Вероятность оказаться в тюрьме в те годы при Сталине и в России при Ельцине -Путине была практически одинаковой.

Количество зэков в СССР всегда составляло менее двух процентов трудовых ресурсов СССР тех лет (около 120 млн), так что утверждение о том, что «индустриализация
проведена руками зэков», – наглое и беспардонное вранье. Никак не могли 2% внести не то что решающий, а даже заметный вклад в экономику, более того, их можно
было занять разве что на неквалифицированных работах. Но самое главное, что к 1938 году основные задачи индустриализации были уже успешно выполнены, а сама она завершена примерно на 80%: индустриализация уже шла 10 лет, с 1928 года, и была практически закончена в 1939 году.

До 1938 года в лагерях и колониях находилось около миллиона заключённых, а в самые трудные годы индустриализации и вовсе около полумиллиона, как, например, в 1934 году. То есть все годы индустриализации, включая 1937-й, и речи не было ни о каких «миллионах зэков». Среднее количество заключённых в период индустриализации составляло примерно 0,8 процента от трудовых ресурсов СССР. Можно с полным основанием заявить, что вклад заключённых в построение экономики СССР ничтожен.

Что, кстати, без вопросов признают серьёзные исследователи. Грустно смотреть на наших соотечественников, повторяющих как попугаи беспардонную ложь, демонстрируя неспособность сравнить два числа.

Странно, почему не слышно голосов о том, что экономика России или США в наши дни основывается на рабском труде заключённых, – для этого намного больше оснований, чем для СССР середины 30 -х годов?! И все это после того, как подросло поколение беспризорников Гражданской, в экстремальных условиях заброски тысяч диверсантов из Румынии, Польши, Венгрии, Финляндии, Китая... В условиях, когда страна была фактически военным лагерем, одна война за другой: басмачество, КВЖД, Испания, Хасан, Халхин-Гол... И при всем при том количество заключенных на душу населения практически такое же, как в США сейчас.

Статья Земскова увидела свет в июне 1991 года. То есть мерзавцы в верхушке все прекрасно знали и целенаправленно лгали обществу в СМИ! Это преступление перед своим народом тем более тяжкое, что оно осуществлялось, как акция прикрытия другого чудовищного преступления – уничтожения своей страны.

Может быть, в СССР все население было ангельски законопослушным, а в тюрьмах сидели сплошь невиновные? Увы, «в действительности число осуждённых по политическим мотивам (за «контрреволюционные преступления») в СССР за период с 1921 по 1953-й, т. е. за 33 года, составляло около 3,8 млн человек».

То есть никаких «десятков миллионов жертв» не было и близко! Осуждёнными по «политическим мотивам» считаются полицаи, каратели, басмачи, агенты иностранных разведок, диверсанты и так далее. Причём осуждённые к совершенно разным наказаниям, включая ссылку и высылку (765 180 чел.).

В конце 80 -х годов по распоряжению Горбачева была создана «комиссия по реабилитации». В расширенном виде она продолжила свою работу в «демократической России» («О реабилитации жертв политических репрессий». Закон РФ от 18 октября 1991 г.). По данным Генпрокуратуры, всего за время действия Закона «О реабилитации жертв политических репрессий» пересмотрено 636 302 уголовных дела в отношении 901 127 человек, из которых 637 614 реабилитировано.

Позвольте, а где же «многие миллионы жертв»?! Ведь именно это было главным мотивом уничтожения преступной системы. То есть СССР – страна, приговорённая к смерти, была невиновна?!

Назвать деятельность этой комиссии до крайности пристрастной будет слишком мягко – то, что там творилось, можно назвать выражением «полный беспредел»

Реабилитировались все скопом, оправдывались совершенно явные преступники, «пересмотр дела» занимал в лучшем случае несколько минут. О многом говорит попытка реабилитировать Власова, которая не удалась только из-за массового возмущения ветеранов. Немногие открытые уголовные дела показывают беспредельные по своей наглости «оправдания» диверсантов и шпионов, схваченных при переходе границы с оружием в руках.

Председателем этой «комиссии» был Яковлев. Согласно его указанию, «поскольку все внесудебные органы были антиконституционными формированиями, то, следовательно, все приговоры, на основании которых производились репрессии, были недействительны, а потому, стало быть, все без исключения репрессированные автоматически объявляются реабилитированными».

Про антиконституционность, кстати, это вранье, «тройки» по сути были трибуналами, которые в ускоренном варианте в основном рассматривали дела тех лиц, виновность которых не подлежала сомнению, например схваченных с поличным – с оружием при переходе границы и т. п. (Игорь Пыхалов. «Невинны ли «жертвы репрессий»).

Во времена Горбачёва были «реабилитированы» примерно 900 тысяч. Часто сюда пытаются приплюсовать около 700 тыс. «реабилитированных» при Хрущеве. Но реабилитированных, то есть признанных невиновными политических, тогда было около 15 тыс., остальных просто амнистировали или им снизили сроки наказания. То есть к «невинным жертвам» приписывают излишне сурово, по мнению хрущевцев, наказанных и прощённых преступников. Эти 700 000 подверглись реабилитации уже яковлевской комиссией, то есть это люди, посчитанные дважды.

Кстати, найти настоящее количество попавших под «необоснованные массовые реабилитации» не так просто. Официальный результат яковлевской комиссии – 637 614 чел. Позвольте, а где «32 миллиона безвинных жертв», как заявлял сам Яковлев на встрече с президентом Путиным?

Были основания у советских людей панически бояться Сталина и «массовых репрессий»? Два десятка лет лжецы всех мастей визжат с телеэкрана и в газетах, что да, был просто ужас, выжить в «мясорубке массовых репрессий» было огромной удачей, а весь народ просто колотило от ужаса. «Все» ложились спать в холодном поту, не зная, пойдут ли они завтра утром на работу или же окажутся в подвалах НКВД. При этом ссылаются на слова неких «очевидцев» и «переживших» бабушек, которые якобы всю жизнь провели в страхе.

Бабушки бабушками, мало ли кто что помнит сейчас и как интерпретирует со слов третьих лиц, – есть ли возможность посмотреть на происходящие события не предвзято, с числами? Тем более есть огромное количество бабушек и родственников, утверждающих обратное. Правда, без доступа к телеящику.

Есть, и довольно простая, доступная каждому методика, называется «сравнительный анализ рисков». Каким был риск оказаться «репрессированным» во времена Сталина и насколько это много по сравнению с другими, более привычными нам событиями, которых следует опасаться?

Вы ужаснётесь, но после уничтожения СССР, по официальной статистике, бандитами было убито свыше полумиллиона человек, а более миллиона получили тяжкие телесные повреждения.

В общем, за годы перехода России к демократии преступники убивали примерно по 30 тысяч человек в год. За 17 лет это свыше полумиллиона.

За 33 года, которые Сталин был у власти, были приговорены к расстрелу примерно 650 тысяч человек, приговор приведен в исполнение менее чем в 50% случаев (С. Миронин. «Разоблачение очередного мифа»). Население СССР при Сталине составляло примерно 200 млн чел., население России сейчас менее 150 млн, что мы, естественно, примем во внимание в наших оценках.

Во времена Сталина в стране жили свыше 300 миллионов человек – выросло и сменилось целое поколение.

Итак, бояться НКВД и Сталина в годы первых пятилеток люди не имели никаких оснований. Они и не боялись, утверждающие это лгут, лгут так же, как и про десятки миллионов «репрессированных». Бояться погибнуть «в расстрельном подвале НКВД» советскому человеку смысла не было никакого, если он не преступник или ушибленный на голову, тем более информация о них, мягко говоря, не афишировалась.

Практически по всем свидетельствам, доклад Хрущева был шоком для людей – они и не подозревали о «массовых репрессиях». Что ж это за «массовые репрессии», о которых люди не подозревают?! Не ведать о многих миллионах жертв – то же самое, что не подозревать, например, о том, что в Гражданскую, оказывается, людей убивали и они умирали от голода и тифа (примерно 7 млн человек). Совсем как в школьном сочинении современного дебила «поколения пепси»: «Из книг Солженицына советские люди узнали, как страшно жить в этой стране...»

Хорошо, с расстрелами выяснили, а как обстоит дело с парализующим ужасом «оказаться в застенках»? Шанс оказаться в застенках при Сталине был практически такой же, как сейчас оказаться в тюрьме в США или современной России.

В настоящее время преступники убивают или тяжело калечат примерно 100 тысяч человек в год. Это только то, что регистрирует наша «демократическая милиция-полиция». Однако «нет тела – нет дела»: каждый год в России без вести пропадают около 100 тысяч человек (это только те, о ком заявили родственники), из которых свыше 10 тысяч пропадают навсегда, тем не менее в стране за время «демократических преобразований» официально насчитывается около 100 тысяч неопознанных трупов: ушли и не вернулись…

В год на дорогах России погибают более 30 тысяч человек, около 300 тысяч получают увечья, примерно треть из них приводит к непоправимой потере здоровья.

Итого получаем, что в результате установившегося в России режима, приведшего к запредельной для нашей страны преступности и крайней опасности перемещения, ежегодно погибают минимум 60 000 человек, получают тяжелые ранения свыше 200 000 человек, пропадают без вести свыше 10 тысяч человек.

Двести семьдесят тысяч человек в год! За 17 лет «в освобожденной от большевиков стране» в результате действия или преступного бездействия государственной власти погибли, пропали без вести или были тяжело ранены с нанесением непоправимого вреда здоровью примерно 4 миллиона 600 тысяч человек только согласно официальным данным!

Сравните это даже с высосанными из пальца яковлевскими 1,5 млн «жертв» – в три раза меньше за вдвое больший срок в стране, население которой составляет менее 75% от СССР времен Сталина. В восемь раз более опасно! Кстати, при Сталине убийств было примерно 6–10 тысяч в год в 200-миллионной стране. Даже с учетом их и количества раненных бандитами в те годы жить при Сталине было в шесть раз безопаснее, чем в сегодняшней России.

То есть шансов безвинно пострадать (быть расстрелянным или оказаться в тюрьме или ссылке) во времена Сталина было в 6 раз меньше, чем быть убитым или искалеченным преступниками в «освобождённой» стране, причём считая даже по совершенно беспредельному, шулерскому счету уничтожителей СССР и агентов влияния нашего геополитического врага. В реальности же риски жизни в обществе для обычного человека периода «демократической России» более чем на порядок превосходят риски для советского человека времён Сталина.

Так кто же боялся ложиться спать в те времена? Преступники и их пособники. Например, шпион или вор в любые времена в любой стране, ложась спать, не знает, проснётся ли он утром в своей постели или ему распахнёт объятия камера предварительного заключения.

Напрашивается вывод, что при Сталине страдала от ужаса «пятая колонна» и лица, ей горячо сочувствующие, а народу бояться не было никаких оснований.

Страдали ли в те суровые годы невиновные?

Конечно, страдали, как страдают и сейчас. Было и сведение счетов, и подлые подставы завистников, и ошибки следственных органов. И в результате всего этого –судебные ошибки, которые есть везде.

В благополучной Америке, например, «ошибка правосудия» составляет около 5% осуждённых. Это официальные данные, основанные на признании самих американских судей. Это означает, что в тюрьмах США в настоящий момент безвинно сидят свыше ста тысяч человек, а сколько их будет за 30 лет?

Кстати, правозащитники и ассоциации адвокатов называют число, в 2–3 раза большее.

Значит ли это, что человечеству следует отказаться от правосудия? Увы, в любом обществе судебные ошибки – зло, которого никак не удается избежать. Из того, что при операции умирает определённый процент больных, не следует, что операции надо вовсе отменить. Точно так же никому в голову не приходит отменить суды и следственные органы, несмотря на все их издержки и недостатки, – отказ от них приведёт к несравненно более тяжёлым последствиям. Если это сделать, в обществе будет невозможно жить. Единственное, что можно сделать, это периодически воз-
вращаться к пересмотру дел, что и происходит во всех странах.

Казалось бы, можно сделать вывод о том, что «репрессии вообще миф, времена были суровые, врагов много, кое-где порой встречались отдельные недостатки, но ничего экстраординарного не было». Более того, рассматривавший дела осуждённых преступников в бытность свою Генеральным прокурором России Казанник публично заявил, что «во времена Сталина законность не нарушалась».

Так неужели репрессий не было? Нет. Я утверждал не это, а то, что нет ничего экстраординарного в количестве осуждённых, и то, что подавляющее их большинство были виновны. Вывод, что репрессий не было, неверен. Репрессии имели место, но их масштаб чудовищно преувеличен разношёрстной компанией антисоветчиков.

Александр Федотов

QULAQ haqda həqiqət

Yağışdan çıxıb yağmura düşmək. Qorbaçovun yenidənqurmasını xalq haqlı olaraq fəlakət yenidənqurması adlandırıb. Prezident Putin Sovet İttifaqının süqutunu XX əsrin geosiyasi fəlakəti adlandırdı.
Biz dəqiqləşdirməli olacıq: süqut yox dağılma. İndiki hakimiyyətin şərəfinə Yekaterinburqda təmtəraqlı abidə ucaltdığı cənab Yelsinin əli ilə dağılma.
Amma indi söhbət onda deyil.

Artıq neçə illərdir ki, Rusiyanın yetişən nəslini "sosializm dəhşətləri" ilə qorxudurlar. SSRİ-də sənayeləşmənin çox milyonlu "qul-məhbus" gücü hesabına həyata keçirilməsi haqda sonsuz isteriya ilə.
Amma dünyaca tanınmış alim Viktor Zemskov-un öz məqaləsində nümunə gətirdiyi ,özünün arxivlərlə iş əsasında əldə etdiyi məlumatlar bunlardır.

"Qorxunc 1937-ci ildə " QULAQ-da (Главное управление лагерей и мест заключения-Düşərgələr üzrə baş idarə) 1 196369 insan vardi ki, bunun da 87%-ni cinayətkarlar təşkil edirdi.
1938-ci ildə QULAQ –da insanların sayı artıq 1 881 570-ə çatmışdı, yəni ora kütləvi surətdə "37-ci il qurbanları" da daxil idi. Cinayətkarlar 81% təşkil edirdilər.
39-cu ildən və müharibənin başlanğıcına kimi məhbusların sayı azalmağa başladı. Cinayətkarların ən aşağı faizi 1947-ci ildə olmuşdu: indiki liberast və tolerastların fikrincə, düşərgələrə salınmış 1.7 milyon məhbusun 40%-ni polislər ,faşizm tərəfdarları və digər "günahsız qurbanlar" təşkil edirdi .
"QULAQ”-a düşmüş məhbusların maksimal sayı, 1 yanvar 1950-ci il tarixi üçün 2 561 351 insan təşkil edirdi". Onlardan 77%-i cinayətkarlar idi.
"Kütləvi repressiyaların qızğın vaxtı" 1,9 milyon məhbus - çoxdur yoxsa az?
Gəlin hal-hazırda, sülh vaxtı həbsxanalarında iki milyon yarımdan çox insan yerləşən "demokratiyanın dayağı" –ABŞ ilə müqayisə edək.

ABŞ əhalisinin sayı – təxminən 300 milyondur, həmin dövrün SSRİ-nin əhalisi – təxminən 200 milyon. Əgər SSRİ əhalisini ABŞ-a saysaq, o zaman ABŞ-da indi 1,53 milyon məhbus olardı ki, bu da "kütləvi Stalin repressiyalarının qızğın vaxtından", – 1,88 milyondan bir qədər az, "qorxunc 37-ci il repressiyalarından " bir qədər çox, və təxminən 1939-cu ildə SSRİ-də məhbusların miqdarına – 1,66 milyona bərabərdir.
Vurğulayıram – QULAQ-ın bütün məhbusları.
2000-ci ildə Rusiya həbsxanalarında yerləşən məhbusların sayı – təxminən 1,1 milyon insan idi ki, bu sayı SSRİ əhalisinin sayı üçün hesabladıqda (200 milyona nisbətdə 145 milyon) 1937-ci ildə olduğundan təxminən 25% çox, 1938-ci ildə olduğundan bir o qədər azdır.. Yəni praktik olaraq heç bir fərq yoxdur.
Həm Stalinin dövründə, həm də Rusiyada Yelsin-Putin dövründə həbsxanaya düşmək ehtimalı praktik olaraq eyni idi.
SSRİ-də dustaqların sayı həmişə o illərin SSRİ-nin əmək resurslarının 2%-dən az hissəsini (təxminən 120 milyon insan) təşkil edirdi, ona görə "sənayeləşmə dustaqların əliylə həyata keçirilmişdir" iddiası həyasız və abırsız yalandır. 2% heç vaxt iqtisadiyyata həlledici yox, heç nəzərə çarpacaq töhfə belə verə bilməzdi, bundan başqa, onlara yalnız xüsusi hazırlıq tələb etməyən işləri tapşırmaq olardı. Amma ən əsası budur ki, 1938-ci ilə sənayeləşmənin əsas məsələləri artıq müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilmişdi, özünün isə təxminən 80%-i başa çatmışdı: sənayeləşmə artıq 10 il idi ki, davam edirdi, 1928-ci ildən başlamışdı, və 1939-cu ildə praktik olaraq yekunlaşmışdı.

1938-ci ilə qədər düşərgələrdə və koloniyalarda bir milyona yaxın məhbus var idi, sənayeləşmənin ən çətin illərində isə heç yarım milyon məhbus yox idi, necə ki, məsələn, 1934-cü ildə. Yəni bütün sənayeləşmə illəri boyunca , 1937-ci il də daxil olmaqla, "milyonlarla dustaq" haqqında danışmaqdan söhbət gedə bilməz. Sənayeləşmə dövründə məhbusların orta sayı SSRİ-in əmək resurslarının təxminən 0,8 faizini təşkil edirdi. Tam əsaslanmış şəkildə bildirmək olar ki, məhbusların SSRİ iqtisadiyyatının qurulmasına verdikləri töhfə əhəmiyyətsizdir.
Hansı ki, yeri gəlimşkən, bunu ciddi tədqiqatçılar şübhəsiz qəbul edir. Tutuquşu kimi abırsız yalanları təkrarlayaraq iki sayı müqayisə edə bilmədiyini göstərən həmyerlilərimizə baxmaq acınacaqlıdır.
Qəribədir, niyə Rusiya və ya ABŞ iqtisadiyyatının dövrümüzdə məhbusların qul əməyinə əsaslanması haqda səslər eşidilmir , bunun üçün daha çox əsas var, nəinki 30-cu illərin ortasında SSRİ üçün?! Və bütün bunlar yiyəsiz Vətəndaş müharibəsi nəslinin, ekstremal şəraitdə Rumıniyadan, Polşadan, Macarıstandan, Finlandiyadan, Çindən və s. ölkələrdən minlərlə başlı-başına atılmış diversantın böyüməsindən sonra baş verir. Ölkənin faktiki olaraq hərbi düşərgə, dalbadal müharibə olduğu şəraitdə: basmaçılıq, Şərq-Çin dəmir yolu, İspaniya, Həsən, Xalxin-Qol... Və bütün bunlarla bərabər adambaşı əhaliyə düşən məhbusların sayı, praktiki olaraq, hazırda ABŞ-da olduğu qədər idi.

Zemskov-un məqaləsi 1991-ci ilin iyununda işıq üzü gördü. Yəni yuxarıda oturan alçaqlar hər şeyi yaxşı bilirdilər və KİV-də məqsədyönlü şəkildə cəmiyyətə yalan danışırdılar! Öz xalqı qarşısında bu cinayət ona görə daha ağırdır ki, o digər böyük cinayətin-ölkəsinin məhv edilməsinin gizlədilməsi aksiyası kimi həyata keçirilirdi.
Bəlkə SSRİ-də bütün əhali mələk kimi qanuna riayət edən idi, həbsxanalarda isə tamamilə günahsızlar otururdular? Əfsuslar olsun ki, "həqiqətdə SSRİ-də 1921-ci ildən 1953-cü ilə kimi, 33 il ərzində, siyasi motivlərə ("əksinqilabi cinayətlər" üzrə) görə ittiham edilmiş insanların sayı 3,8 milyon təşkil edirdi ".
Yəni "on milyonlarla qurbana" olmamışdı və bu saya yaxın deyildi! "Siyasi motivlərə" görə ittiham edilmişlər polislər, cəzalandıranlar, basmaçılar, xarici kəşfiyyatların agentləri, diversantlar və s. hesab edilir. Həm də sürgün və mühacirət də daxil olmaqla, tamamilə müxtəlif cəzalara ittiham edilmişlər (765 180 insan).
80-ci illərin sonunda Qorbaçovun sərəncamına əsasən "bəraət üzrə komissiya" yaradılmışdı. Komissiya öz işini genişləndirilmiş şəkildə "demokratik Rusiyada" da davam etdirdi ("Siyasi repressiya qurbanlarına bəraət qazandırılması Haqqında". 18 oktyabr 1991-ci ildən Rusiya Federasiyasının qanunu). Baş prokurorluğun məlumatına görə, "Siyasi repressiya qurbanlarına bəraət qazandırılması Haqqında” qanunun qüvvədə olduğu dövr ərzində 901 127 insan barəsində 636 302 cinayət işi təkrar gözdən keçirilmişdir, bunlardan 637 614 nəfərinə bəraət qazandırılmışdır.

İcazə verin soruşaq ,bəs "çox milyonlu qurbanlar" haradadır?! Axı bu cinayətkar sistemin məhv edilməsinin əsas motivi məhz bu idi. Yəni SSRİ – ölümə məhkum edilmiş ölkə, günahsız idi?!
Bu komissiyanın fəaliyyətini son dərəcədə ədalətsiz adlandırmaq çox yumşaq olardı – orada baş verənləri "tamamilə özbaşınalıq" ifadəsi ilə adlandırmaq olar”.

Hamıya toplu şəkildə haqq qazandırılırdı, tamamilə aydın cinayətkarlar bəraət qazanırdılar, "işin yenidən baxılması" ən yaxşı halda bir neçə dəqiqə çəkirdi. Yalnız veteranların kütləvi etirazına görə Vlasov-a bəraət qazandırılması cəhdininin baş tutmaması çox şeydən xəbər verir. Bəzi açıq cinayət işləri əllərində silahla sərhəd keçidi vaxtı tutulmuş diversantların və casusların "bəraət qazandırılmasının" sonsuz həyasızlığını göstərir.
Bu "komissiyanın" sədri Yakovlev idi. Onun göstərişinə əsasən, " bir halda ki,bütün məhkəmədən kənar orqanlar qeyri-qanuni şəkildə formalaşmışdı, uyğun olaraq, bütün hökmlər, hansılara əsasən repressiyalar aparılırdı, etibarsız idilər, deməli ona görə də, bütün cəzalandırılmışlar istisnasız, avtomatik olaraq bəraət qazandırılmış elan edilir".
Yeri gəlmişkən, qeyri-qanuni olması yalandır, "üçlər" faktiki olaraq tribunal idi, hansılar ki, sürətləndirilmiş variantda əsasən təqsirli olması şübhə doğurmayan şəxslərin ,məsələn, silahlı sərhəd keçidi zamanı cinayət üstündə tutulmuşların və s., məsələlərinə baxırdılar (İqor Pıxalov. " "Repressiyaların qurbanları" günahsızdırmı”).

Qorbaçovun dövründə təxminən 900 min insana "bəraət qazandırılmışdı". Tez-tez bura Xruşovun dövründə təxminən 700 min "bəraət qazandırılmışı" da daxil etməyə çalışırlar. Amma o zaman bəraət qazandırılmışlar, yəni siyasi günahsız elan edilmişlər, təxminən 15 min nəfər idi, yerdə qalanları sadəcə əfv etmişdilər və ya cəza müddətlərini azaltmışdılar. Yəni , xruşovçuların fikrincə, "günahsız qurbanların" sayını gərəksiz olaraq, cəzalandırılmış və əhv olunmuş cinayətkarlarla artırırlar. Həmin 700 000 insan yakovlev komissiyası tərəfindən artıq bəraət qazanmışlar, yəni bu insanlar ikinci dəfə yenidən hesablanır.
Yeri gəlmişkən, "əsassız kütləvi bəraət" altına düşmüşlərin əsl sayını tapmaq elə də asan deyil. Yakovlev komissiyanın rəsmi nəticəsi – 637 614 insandır. İcazənizlə, bəs president Putinlə görüşü zamanı Yakovlevin bəyan etdiyi "32 milyon günahsız qurban" hardadır?
Sovet insanlarının Stalindən və "kütləvi repressiyalardan" bərk qorxmaqları üçün əsasları vardı? İyirmi il ərzində hər cür yalançı teleekrandan və qəzetlərdə ciyildəyirlər ki, bəli, hər şey dəhşətli idi, "kütləvi repressiya ətçəkənində" sağ qalmaq böyük uğur idi, və bütün xalq dəhşətdən sarsılmışdı. "Hamı” sabah səhər işə gedəcəyini və ya Daxili İşlərin Xalq Komissariatının zirzəmilərinə düşəcəklərini bilmədən gecə soyuq tərlə yatırdı. Bu halda hansısa "şahidlərin" və "həmin dövrlərdə yaşamış " nənələrin sözlərinə istinad edirlər, hansı ki, guya bütün həyatlarını qorxu ilə keçiriblər.
Nənələr öz yerində, bugün xatırlayanlar və üçüncü şəxslərin sözlərindən izah edənlər azdırmı, – baş vermiş hadisələrə saylarla obyektiv baxmamaq imkanı varmı? Xüsusən də bunların əksini iddia edən xeyli sayda nənələr və qohumlar var. Düzdür, telequtuya daxil olmaq imkanı olmayan.
Var, və kifayət qədər sadə, hər kəs üçün əlçatan metodika, "risklərin müqayisəli analizi" adlanır. Stalin dövründə "repressiya" olmaq riski nə qədər idi və bu digərlərilə , qorxmalı olduğumuz, bizim adət etdiyimiz hadisələrlə müqayisədə nə qədər çoxdur?
Siz dəhşətə gələcəksiniz, amma SSRİ-in məhv edilməsindən sonra, rəsmi statistikaya görə, quldurlar tərəfindən yarım milyonundan çox insan öldürülmüşdür, və milyondan çox insan ağır bədən xəsarətləri almışdır.
Ümumi olaraq, Rusiyanın demokratiyaya keçdiyi illər ərzində cinayətkarlar ildə təxminən 30 min insan öldürüblər. Bu 17 il ərzində yarım milyondan çox insan deməkdir.

Stalinin hakimiyyətdə olduğu 33 il ərzində təxminən 650 min insan güllələməyə məhkum edilmişdi, 50% -dən aşağı halda hökm icra olunub (S. Mironin. "Növbəti mifin ifşası"). Stalin vaxtı SSRİ-in əhalisi təxminən 200 milyon insan təşkil edirdi, indi Rusiyanın əhalisi 150 milyondan azdır ki, bunu da biz, təbii ki, qiymətləndirilmələrimizdə nəzərə alacıq.
Stalin dövründə ölkədə 300 milyondan çox insan yaşayırdı – tam bir nəsil artmışdı və əvəz olunmuşdu.
Beləliklə, birinci beşillik illərində Daxili İşlərin Xalq Komissariatından və Stalindən qorxmaq üçün insanların heç bir əsası yox idi. Onlar heç qorxmurdular da, bunu iddia edənlər yalan danışırlar, on milyonlarla "repressiya olunmuşlar" haqqında yalan danışdıqları kimi. Sovet insanı üçün "Daxili İşlərin Xalq Komissariatının güllələnmə zirzəmisində " həlak olmaqdan qorxmağın heç bir mənası yox idi, əgər o cinayətkar və ya başdan xarab deyildisə, xüsusən onlar haqqında informasiya, yumşaq desək, elan edilmirdi.
Praktiki olaraq bütün dəlillərə görə, Xruşovun məruzəsi insanlar üçün şok idi – onlar "kütləvi repressiyalar" haqqında heç şübhələnmirdilər də. Axı bu nə "kütləvi repressiya" idi ki, insanların bundan xəbəri yox idi?! Çox milyonlu qurbanlar haqqında bilməmək – Vətəndaş müharibəsi zamanı insanların öldürürdüyü və onların aclıqdan və yatalaqdan (təxminən 7 milyon insan) öldükləri haqda bixəbər olmaq kimi bir şeydir. Eynilə müasir "Pepsi nəsilinin" səfeh nümayəndəsinin məktəb inşasında qeyd olunduğu kimi: "Soljenitsinin kitablarından sovet insanları bildilər ki, bu ölkədə yaşamaq necə də qorxuludur..."
Yaxşı, güllələmələrlə hər şey aydın oldu, bəs "zindanlara düşmək" kimi iflic edici qorxu ilə bağlı vəziyyət necə olsun? Stalin vaxtı zindana düşmək şansı praktiki olaraq, indi ABŞ-da və ya müasir Rusiyada həbsxanada olmaq şansına bərabərdir.

Bu gün cinayətkarlar ildə təxminən 100 min insan öldürürlər və ya insan şikəst edirlər. Bu təkcə bizim "demokratik milisimizin-polisimizin" qeydə aldığıdır. Ancaq "cəsəd yoxdur – iş də yoxdur": hər il Rusiyada təxminən 100 min insan izsiz itir (bu yalnız haqqında qohumları bildirilən insanlardır), hansılardan ki, 10 mindən çoxu həmişəlik itir, bununla belə ölkədə "demokratik dəyişikliklər" ərzində rəsmən təxminən 100 min tanınmamış cəsəd hesablanır: getmişlər və bir daha qayıtmamışlar…
İl ərzində Rusiya yollarında 30 mindən çox insan həlak olur, təxminən 300 min xəsarət alır, onlardan təxminən üçdə biri şikəstliyə gətirir.
Yekunda alırıq ki, Rusiyada qurulmuş rejim nəticəsində hər il minimum 60 000 insan həlak olur, 200 000-dən çox insan ağır xəsarətlər alır, 10 mindən çox insan izsiz itir.
İldə iki yüz yetmiş min insan! 17 il ərzində "bolşeviklərdən azad edilmiş ölkədə" hökumətin fəaliyyəti və ya cinayətkar fəaliyyətsizliyi nəticəsində təkcə rəsmi məlumatlara əsasən 4 milyon 600 min insan həlak oldu, izsiz itdi və ya sağlamlığa sağalmaz zərər vurulmaqla ağır yaralandı!
Hətta bunu uydurulmuş 1,5 milyon yakovlev "qurbanlar"ı ilə müqayisə edin – iki dəfə daha böyük müddət ərzindən 3 dəfə az iki dəfə daha böyük müddət ərzində üç dəfə daha az olan ölkədə ,hansının ki, əhalisi Stalin dövründəki SSRİ əhalisinin 75%-dən az hissəsini təşkil edir. Səkkiz dəfə daha təhlükəlidir! Yeri gəlmişkən, Stalin vaxtı 200 milyon əhalisi olan ölkədə ölümlərin sayı ildə təxminən 6-10 min nəfər idi. Hətta onları və quldurlar tərəfindən yaralananları da nəzərə alaraq , o illər Stalinin zamanında yaşamaq bugünkü Rusiya ilə müqayisədə altı dəfə daha təhlükəsiz idi.

Yəni Stalin dövründə günahsız olaraq zərər çəkmək(güllələnmiş olmaq və ya həbsxanada və ya sürgündə olmaq) şansı 6 dəfə daha az idi, nəinki "azad olmuş" ölkədə cinayətkarlar tərəfindən öldürülmüş və ya şikəst edilmiş olmaq, həm də SSRİ-ni məhv edənlərin və bizim geosiyasi düşmənimizin təsir agentlərinin tamamilə son dərəcə, fırıldaqçı hesablarını nəzərə alaraq. Reallıqda "demokratik Rusiya" dövrünün sıravi insanı üçün cəmiyyətdə həyat riskləri Stalin dövründə sovet insanı üçün riskləri çox üstələyir.
Bəs o vaxtlar kimlər yatmağa qorxurdu? Cinayətkarlar və onların köməkçiləri. Məsələn, istənilən ölkədə istənilən vaxtlar casus və ya oğru, yatmağa hazırlaşarkən səhər öz yorğan-döşəyində yoxsa ilkin həbs kamerasında oyanacağını bilmir.
Nəticə çıxır ki, Stalin vaxtı qorxudan "beşinci kolonna " və onlara çox ürəkyandıran simalar əzab çəkirdi, xalqın isə qorxmağa heç bir əsası yox idi.

O, sərt illərdə günahsızlar əzab çəkirdilərmi?
Əlbəttə, əzab çəkirdilər, necə ki indi əzab çəkirlər. Haqq-hesab çəkmək də vardı, paxıllıq edənlərin alçaq tələləri, istintaq orqanlarının səhvləri də vardı. Və nəticədə bütün bunlar – hər yerdə olan məhkəmə səhvləridir.
Əmin-aman Amerikada, məsələn, "ədalətin səhvi" ittiham edilənlərin təxminən 5%-ni təşkil edir. Bu amerika hakimlərinin etirafına əsaslanan rəsmi məlumatlardır. Bu o deməkdir ki, ABŞ həbsxanalarında hal-hazırda yüz mindən çox günahsız insan oturur, 30 il ərzində nə qədər olacaq?
Yeri gəlmişkən, hüquq müdafiəçiləri və vəkillər assosiasiyaları 2– 3 dəfə böyük rəqəmlər söyləyirlər.
Bu o deməkdir ki, bəşəriyyət ədalətdən imtina etməlidir? Əfsuslar olsun ki, istənilən cəmiyyətdə məhkəmə səhvləri – qaçılmaz şərdir. Əməliyyat vaxtı xəstələrin müəyyən faizi həyatlarını itirir deyə , bu onu bildirmir ki, əməliyyatları tamamilə ləğv etmək lazımdır. Eynilə bu qayda ilə də, heç kəsin ağlına məhkəmələri və istintaq orqanlarını ləğv etmək gəlmir, onların bütün xərclərinə və çatışmazlıqlarına baxmayaraq, – onlardan imtina daha böyük ağır nəticələrə gətirib çıxaracaq. Əgər bunu etsək, cəmiyyətdə yaşamaq mümkün olmayacaq. Edilməli olan yeganə şey, periodik olaraq işlərə yenidən baxmaqdır, və bütün ölkələrdə bu da yerinə yetirilir.
Görünür, o haqda nəticə çıxartmaq olar ki, "repressiyalar ümumiyyətlə mifdir, sərt vaxtlar idi, düşmənlər çox idi, bəzən haradasa ayrı-ayrı çatışmazlıqlara rast gəlinirdi, amma qeyri-adi heç nə yox idi". Bundan başqa, Rusiyanın Baş prokuroru vəzifəsində olduğu vaxt ittiham edilmiş cinayətkarlarla bağlı məsələlərə baxan Kazannik açıq şəkildə bildirmişdi ki, "Stalin dövründə qanunilik pozulmurdu".
Bəs doğrudanmı repressiyalar olmayıb? Xeyr. Mən bunu iddia etmirdim, onu bildirirdim ki, ittiham olunanların sayında qeyri-adi heç nə yoxdur, həm də onların əksəriyyəti günahkar idilər. Repressiyaların olması haqda nəticə çıxarmaq yanlışdır. Repressiyalar baş vermişdi, amma onların miqyası anti-sovetçilərin tərəfindən olduqca şişirdilmişdir.

Aleksandr Fedotov

Tərcümə: Günel Muradova

Модель планетарной катастрофы Денниса Медоуза

В 1970 году Деннис Медоуз, тогда еще ассистент Массачусетского университета, по поручению Римского клуба (неправительственной организации, объединившей видных ученых, политиков и бизнесменов) возглавил группу молодых ученых, занявшуюся разработкой модели мирового развития. Предстояло показать, что произойдет с нашим миром, если тенденции роста населения, промышленного и сельскохозяйственного производства, нерационального использования природных ресурсов и загрязнения окружающей среды останутся неизменными. Доклад Медоуза и его коллег предупреждал о том, что материальный рост человечества ограничен физически конечными ресурсами планеты, и для избежания катастрофы требовалось отказаться от бесконечного роста в пользу качества – в пользу развития.
Однако данные, накопленные учеными за прошедшие с тех пор десятилетия, говорят о том, что предупреждение проигнорировано: нагрузка на окружающую среду продолжает расти. Положение осложняется тем, что человечество уже вышло “за пределы”…

БОЛЬШЕ – ЗНАЧИТ ЛУЧШЕ?

На вопрос о том, полезен ли рост производства, большинство, не задумываясь, ответит утвердительно. Ведь рост производства у нас ассоциируется с улучшением жизни человека. Но давайте посмотрим, к чему же на самом деле ведет этот путь.
В 1650 году численность населения земного шара составляла около полумиллиарда человек. К 1900 году она достигла уже 1,6 млрд, к 1965 – 3,3 млрд, а к 2000 – перевалила за 6 млрд человек. Таким образом, население Земли растет экспоненциально, да не просто, а сверхэкспоненциально, то есть сама скорость роста увеличивается. Связано это с такой причиной, как существенное уменьшение смертности. Рождаемость тоже снижалась, но медленнее.
За последний век в культуре цивилизованных стран произошли глубокие изменения. Семьи стали сами выбирать, скольких детей они хотят завести. Так, среднее по миру количество детей на одну женщину уменьшилось с 5 (в 1950-е годы) до 2,7 (в 1990-е), причем в Европе эта цифра составляет всего лишь 1,4. Но снижение рождаемости не означает уменьшения численности населения – оно все равно растет за счет южных стран. Например, в 2000 году население Земли увеличилось на 75 млн человек, что можно сравнить с появлением еще одних Филиппин или десятка Пекинов. И, по всем прогнозам, нас ожидает продолжение этого роста. Причем демографы не выводят четкой обратной зависимости уровня рождаемости от доходов. Предполагается, что снижение рождаемости скорее зависит от таких факторов, как повышение уровня образования и занятости женщин, появление программ планирования семьи, равенство возможностей и др.
Вернемся к распространенному мнению о том, что рост производства способствует повышению уровня жизни людей, и обратимся к статистике. В Бразилии беднейшая половина населения в 1960 году получала 18% национального дохода, а в 1995 – только 12%. Зато 10% богатейшего населения этой страны в 1960 году получали 54% национального дохода, а в 1995 – уже 63%. Доход среднестатистической африканской семьи в 1997 году был на 20% меньше, чем в 1972. Конечно, рост мирового промышленного производства увеличил достаток многих людей, но нищета от этого не исчезла – и не исчезнет, если только богатства в мире не будут перераспределены в пользу нуждающихся. По сведениям ООН, к 1995 году соотношение средних доходов 20% богатейшего и 20% беднейшего населения мира возросло с 30:1 (1960 г.) до 82:1…
Таким образом, сто лет экономического роста способствовали лишь увеличению и без того огромного неравенства в распределении доходов от этого роста.

У ПЛАНЕТЫ ЕСТЬ ПРЕДЕЛЫ

Примерно 200 млн человек в Индии, больше 200 млн в Африке, 40 млн в Бангладеш, 15 млн в Афганистане постоянно голодают. Примерно 9 млн человек каждый год умирают от последствий голода – это около 25 тыс. смертей в день. Причем недоедают в основном женщины и дети. Но причины голода кроются не в том, что земля не позволяет больше вырастить урожая (суммарное количество произведенного в 2000 году в мире зерна позволяет накормить аж 8 млрд человек). Тогда в чем же причина?
Причина в том, что не все земли одинаково плодородны. Исследование почв в 117 странах Латинской Америки, Африки и Азии показало, что только 19 из этих стран в состоянии прокормить себя сами. И тут мы опять подходим к вопросу неравномерного распределения богатств.
Помимо всего прочего, площади, пригодные для сельского хозяйства, неуклонно сокращаются. По оценкам ООН, сделанным в 1986 году, за последнюю тысячу лет люди превратили около 2 млрд га плодородных земель в пустоши, на которых земледелие невозможно. Кроме того, большое количество земель занято под города, автодороги и прочие нужды. Так, во Вьетнаме 20 тыс. га в год идет под городскую застройку; за пять лет в Таиланде 34 тыс. га сельскохозяйственных земель были превращены в поля для гольфа; в США под автомобильные трассы отдается ежегодно более 170 тыс. га… Если же численность населения растет, а площадь сельхозугодий уменьшается, то со временем проблема питания станет крайне острой. Пока прокормить людей удается за счет увеличения урожайности, но количество снятого с одного гектара урожая не будет бесконечно расти.
Кроме запасов продовольствия, для человечества очень значимы запасы пресной воды – ее невозможно заменить ничем. Сегодня гражданин США тратит в год 1500 куб. м воды, тогда как среднестатистический горожанин в развивающемся мире расходует в 3 раза меньше, а житель территорий, расположенных рядом с пустыней Сахарой, – в 10 раз меньше. Из рек, таких как Колорадо, Нил, Инд, Ганг, Хуанхэ, Сырдарья, Амударья, на орошение и снабжение городов забирается столько воды, что эти реки ощутимо мелеют. Если среднее потребление воды на душу населения останется на нынешнем уровне, а население Земли, по прогнозу, к 2050 году достигнет 9 млрд, то человечество будет потреблять 10,2 тыс. куб. км в год, то есть 82% мирового запаса доступной пресной воды. Если же ее расход возрастет (а на протяжении XX века ее потребление неуклонно росло), то мир столкнется с серьезной проблемой нехватки пресной воды.

ЭНЕРГЕТИЧЕСКИЙ КРИЗИС

То, что запасы главнейших энергетических ресурсов Земли – нефти и газа – конечны, уже не вызывает сомнений ни у кого. Однако специалисты в один голос утверждают, что потребление энергии с каждым годом будет лишь расти. А при этом более четверти населения планеты не использует электричества вообще.
За три последних десятилетия эксплуатации месторождений в них стало меньше: нефти – на 700 млрд баррелей, угля – на 87 млрд т, природного газа – на 51 трлн куб. м. Но мало того, что человечество тратит невозобновимые ресурсы – оно еще загрязняет окружающую среду продуктами их распада. Несмотря на то, что за последние годы вредные выбросы были сокращены, до сих пор производство энергии остается самым большим источником загрязнения природы. Теоретически, природный газ мог бы заменить нефть и уголь – он намного более экологически чистый. Но если перейти полностью на газ, то его расход возрастет экспоненциально, и запасов хватит лишь на 45 лет.
Сегодня человечество потребляет огромное количество энергии, и для ее выработки заменить нефть пока нечем. Энергия ветра, солнца, прочие виды альтернативной энергии и даже атомная – пока не в состоянии удовлетворить потребность. Кроме того, эти источники энергии еще и слишком “неповоротливы”, привязаны к определенному месту. Ветряная электростанция хороша для обеспечения работы, например, мельницы, но энергию ветра будет довольно проблематично приспособить, скажем, для движения автомобилей. Скепсис вызывает и использование атомной энергии в больших количествах – ни одной стране еще не удалось решить проблему ликвидации ядерных отходов. В природе нет процессов, позволяющих быстро обезвредить такие отходы, они распадаются строго по индивидуальному “графику” – периоды полураспада занимают до тысячи лет…
Впрочем, у человечества уже есть прогрессивные наработки. Например, как минимум десять автомобильных компаний построили прототипы машин, способные проехать на одном литре бензина от 30 до 60 км. Или компактные флуоресцентные лампы – они дают столько же света, что и лампы накаливания, но потребляют вчетверо меньше электроэнергии. И это только начало движения по пути повышения энергоэффективности – высокоразвитые страны имеют множество наработок по существенной экономии энергии. Но проблема остается – она в широком внедрении этих наработок.
Еще одна проблема, которую создает человечество, – это неимоверное количество отходов. Так, кроме уже обозначенных ядерных отходов, существует огромное количество синтезированных химических соединений. Никогда раньше их на планете не было, поэтому природа просто не приспособлена к тому, чтобы перерабатывать их в безопасные соединения. Сегодня человечество постоянно использует до 65 тыс. таких соединений, и их количество все время растет. Особая опасность в том, что лишь малая часть такой продукции проверяется на токсичность.
Такой глобальный загрязнитель, как хлорфторуглеводород, который разрушал озоновый слой, стал уже классическим примером того, как загрязнения влияют на нашу Землю. Большинство специалистов полагают, что следующая глобальная проблема возникнет в связи с парниковым эффектом и изменением климата. Глобальное изменение климата быстро обнаружить невозможно, однако уже сейчас нам ясно его влияние: аномальные по температурам времена года, изменившееся распределение осадков, таяние ледников, повышение уровня моря на 10 – 20 см за последние сто лет…

ЧТО ДЕЛАТЬ?

Деннис Медоуз считает, что существует несколько способов выхода из кризиса. В частности, можно изменить образ жизни многих людей на умеренный – с умеренным потреблением. Можно увеличить эффективность использования энергии, разрабатывать и использовать альтернативные ее источники.
И некоторые шаги в этом направлении уже делаются. Например, богатые страны стали все больше внимания уделять переработке и использованию вторсырья. Даже в самой природе так устроено, что отходы от одного процесса становятся сырьем для другого. Помимо грамотной переработки использованных продуктов, экономия ресурсов возможна и за счет увеличения срока службы товаров массового потребления. Удвоив этот срок, можно вдвое уменьшить потребление энергии, поток отходов и загрязнений при производстве этих товаров.
Но если человечество не внемлет разуму, а продолжит потреблять ресурсы в нынешнем режиме, то не в таком уж далеком времени оно останется совсем без ресурсов. Ведь если бы каждый житель планеты пользовался такими же благами, как житель Северной Америки, то нам потребовалось бы три планеты вместо одной.

Dennis Medouz-un planetar faciə modeli

Əksər alimlər,ekoloqlar,təbiətşünas elm adamları Planeti və bəşəriyyəti uçuruma apardığımız haqda xəbərdarlıq edirlər. Son onilliklər bu xəbərdarlıqlar daha tez-tez səslənir. Əksər elm adamlar bunun qarşısını almaq üçün təbiətin verdiyi nemətlərdən qənaətlə istifadə etməyə çağırır. Amma bu çağırışlar heç bir nəticə vermir və verə də bilməz. Xüsusi mülkiyyət, sərbəst bazar münasibətləri saxlandığı müddət ərzində Planet, bununla da insanlıq, məhv olacaq. Ekososializm bərqərar olmadığı müddətdə kapitalizm qaydaları iqtisadi artım və gəlir naminə qarşısına çıxan istənilən şeyi-insanları, təbiəti, biomüxtəlifliyi..- qurban verəcək. Maraqlıdır ki, aparılmış tədqiqatların nəticələrinin, statistic rəqəmlərin qorxunc olmasına baxmayaraq əksər ekoloqlar ekoloji problemlərin mövcud kapitalizm şəraitində həllinə hələ də sadəlöhv şəkildə ümid edir. Aşağıda Dennis Medouzun planetin gələcəyi haqda modelini təqdim edirik.

Dennis Medouz-un planetin faciəsi modeli

Dennis Medouz daha Massaçusets universitetinin assistenti olarkən, 1970-ci ildə Roma klubunun (tanınmış alimləri,siyasətçiləri və biznesmenləri birləşdirən qeyri-hökumət təşkilatına) tapşırığı ilə dünyanın inkişaf modelinin hazırlaması ilə məşğul olan gənc alimlər qrupuna başçılıq edirdi. Əhalinin, sənaye və kənd təsərrüfatı istehsalının artım tendensiyası, təbii resursların irrasional istifadəsi və ətraf mühitin çirklənməsi dəyişməz olaraq qalarsa, dünyamızda nələrin baş verəcəyini göstərmək lazım idi. Medouz və onun kolleqalarının məruzəsi insanlığın maddi artımının planetin son fiziki resurslarıyla məhdud olması və fəlakətin baş verməməsi üçün keyfiyyət-inkişaf xeyrinə sonsuz artımdan imtina etmək tələb olunduğu haqda xəbərdarlıq edirdi.

Amma o zamandan keçmiş onilliklər ərzində alimlər tərəfindən əldə edilmiş məlumatlar göstərir ki, xəbərdarlıqlara əhəmiyyət verilməmişdir: ətraf mühit üzərinə düşən ağırlıq artmağa davam edir. Vəziyyət bəşəriyyətin artıq "hüdudları" aşması ilə daha da ağırlaşır…

DAHA ÇOX – YAXŞI DEMƏKDİR?

İstehsalın artması faydalıdırmı sualına əksəriyyət, fikirləşmədən, müsbət cavab verər. Axı istehsal artması bizdə insan həyatının yaxşılaşması haqda təsəvvür yaradır. Amma gəlin bu yolun əslində nəyə apardığına baxaq.

1650-ci ildə yer kürəsi əhalinin sayı təqribən yarım milyard insan təşkil edirdi. 1900-cü ilə bu say artıq 1,6 milyarda çatdı, 1965-ci ilə – 3,3 milyard, 2000-ci ilə isə 6 milyard insanı keçdi. Beləliklə, Yer kürəsinin əhalisi eksponensional şəkildə artır, yəni artım sürətinin özü böyüyür. Bu ölüm faizinin əhəmiyyətli şəkildə azalması səbəbi ilə əlaqəlidir. Doğum sayı da aşağı düşürdü, amma ölüm faizi ilə müqayisədə daha yavaş.

Son əsrdə sivil ölkələrin mədəniyyətlərində dərin dəyişikliklər olmuşdur. Ailələr nə qədər uşaq istədiklərini özləri seçməyə başladılar. Bununla, dünya üzrə bir qadına düşən orta uşaq sayı 5-dən (1950-ci illərdə) 2,7-ə qədər azaldı (1990-cıya), həm də Avropada bu rəqəm yalnız 1,4 təşkil edir. Amma doğum sayının azalması əhalinin sayının azalmasını bildirmir – o onsuz da cənub ölkələrinin hesabına artır. Məsələn, 2000-ci ildə Yer kürəsinin əhalisi 75 milyon insane kimi çoxaldı ki, bunu da daha bir Filipinin və ya on Pekin yaranması ilə müqayisə etmək olar. Və, bütün proqnozlara görə, bu artım hələ davam edəcək. Həm də demoqraflar doğum səviyyəsinin gəlirdən əks asılılığı haqda dəqiq nəticə çıxarmırlar. Güman edilir ki, doğum sayının azalması daha çox təhsil səviyyəsinin və qadınların məşğulluğunun artması , ailə planlaşdırması proqramlarının meydana çıxması, imkan bərabərliyi və s. kimi amillərdən asılıdır.

İstehsal artımının insanların həyat səviyyəsinin yüksəlməsinə imkan yaratması haqda yayılmış fikirlərə qayıdaq və statistikaya müraciət edək. Braziliyada 1960-cı ildə əhalinin yoxsul yarısı 18% milli gəlir alırdı, 1995-ci ildə isə – yalnız 12%. Amma 1960-cı ildə bu ölkənin 10% ən zəngin əhalisi 54% milli gəlir alırdılar, 1995-ci ildə isə – artıq 63%. 1997-ci ildə orta statistik afrikalı ailəsinin gəliri 1972-ci ilə olduğundan 20% daha az idi. Əlbəttə ki, dünya sənaye istehsalının artması çox insanların firavanlığını artırdı, amma bununla yoxsulluq yox olmadı – və yox olmayacaq, əgər dünyada sərvətlər ehtiyac duyanların xeyrinə yenidən paylaşdırılmayacaqsa. BMT –nin məlumatlara görə, 1995-ci ilə kimi 20% ən zəngin və 20% ən kasıb dünya əhalisinin orta gəlirlərin nisbəti 30:1 –dən 82:1-ə qədər (1960-cı il) artdı…

Beləliklə, yüz il ərzində iqtisadi artım bu artımdan yaranan gəlirlərin bölgüsündə onsuz da mövcud olan bərabərsizliyin daha da böyüməsinə imkan yaratdı.

PLANETİN HÜDUDLARI VAR

Təxminən Hindistanda 200 milyon , Afrikada 200 milyondan çox, Banqladeşdə 40 milyon, Əfqanıstanda 15 milyon insan daim aclıq çəkir. Təxminən 9 milyon insan hər il aclığın fəsadlarından ölür – bu gündə təxminən 25 min ölüm. Həm də əsasən qadın və uşaqlar doyunca yemirlər. Amma aclığın səbəbləri torpağın daha çox məhsul yetişdirməyə icazə verməməsinə görə deyil ( 2000-ci ildə dünyada istehsal edilmiş dənin ümumi miqdarı hətta 8 milyard insan yedizdirməyə icazə verir). Onda səbəb nədir?

Səbəb ondadır ki, bütün torpaqlar eyni cür məhsuldar deyil. Latın Amerikası, Afrika və Asiyanın 117 ölkəsində torpaqların tədqiqatı göstərdi ki, bu ölkələrdən yalnız 19-u özü- özünü yedizdirmək vəziyyətində dir. Biz burada yenidən sərvətlərin bərabər bölöşdürülməməsi məsələsinə qayıdırıq.

Bunlardan əlavə, kənd təsərrüfatı üçün yararlı sahələr davamlı azalır . BMT-nin 1986-cı ildə qiymətləndirilmələrinə görə son min il ərzində insanlar təxminən 2 milyard hektar məhsuldar torpağı əkişçilik üçün yarasız olan boş sahəyə çevirdilər. Bundan başqa, böyük miqdarda torpaq sahələri şəhərlərin, avtomobil yollarının və başqa ehtiyaclar üçün istifadə olunur. Belə ki, Vyetnamda ildə 20 min hektar torpaq şəhər tikintisi altına gedir; Taylandda beş il ərzində 34 min hektar kənd təsərrüfatı torpaqları qolf meydançalarına çevirilmişdir; ABŞ-da hər il 170 min hektardan çox sahə avtomobil yollarının altına … Əgər əhalinin sayı artırsa, kənd təsərrüfatına yararlı sahələr azalırsa, onda zamanla qidalanma problemi daha kəskin olacaq. Hələ ki, məhsuldarlığın artması hesabına insanları yedirtməyə nail olunur, amma bir hektar sahədən əldə edilmiş məhsulun miqdarı sonsuz olaraq artmayacaq.

Ərzağın ehtiyatlarından başqa, bəşəriyyət üçün içməli su ehtiyatları da çox əhəmiyyətlidir – onu heç nəylə əvəz etmək mümkün deyil. Bu gün ABŞ vətəndaşı ildə 1500 kub metr su sərf etdiyi halda, inkişaf edən dünyanın orta statistik şəhər sakini 3 dəfə daha az, Saxara səhrası ətrafında yerləşən ərazilərin sakini isə – 10 dəfə az su sərf edir. Kolorado , Nil, Hind, Qanq, Xuanxe, Sırdərya, Amudərya kimi çaylardan suvarma və şəhərlərin təchizatı üçün o qədər su istifadə olunur ki, bu çaylar hiss olunacaq dərəcədə dayazlaşır. Əgər suyun adambaşına düşən orta istehlakı indiki səviyyədə qalarsa, və Yer kürəsi əhalisi, proqnozlara görə, 2050-ci ilə kimi 9 milyarda çatarsa, onda bəşəriyyət ildə 10,2 min kub km sərf edəcək, yəni dünya əlçatan içməli su ehtiyatının 82%-ni. Əgər onun sərfi artarsa ( XX əsr boyunca onun istehlakı davamlı artıb), dünya ciddi içməli su çatışmazlığının problemiylə rastlaşacaq.

ENERJİ BÖHRANI

Yer kürəsinin ən əsas energetic resurslarının – neft və qaz – tükənən olması artıq heç kimdə şübhə doğurmur. Ancaq mütəxəssislər bir səslə iddia edirlər ki, enerjinin istehlakı ilbəil yalnız artacaq. Və bununla belə planetin əhalisinin dörddə birindən çoxu ümumiyyətlə elektrikdən istifadə etmir.

Son üç onillik ərzində yataqların istismarı azalmışdır: neft – 700 milyard barel, kömür – 87 milyard ton, təbii qaz – 51 trilyon kub metr. Amma bəşəriyyətin bərpa olunmayan resursları sərf etməsi azmış kimi – o ətraf mühiti onların məhsullarıyla da çirkləndirir. Son illər zərərli tullantılar azaldılmasına baxmayaraq, enerji istehsalı hələ də təbiətin çirkləndirilməsinin ən böyük mənbəyi olaraq qalır. Nəzəri olaraq, təbii qaz neft və kömürü əvəz edə bilərdi – o ekoloji cəhətdən daha təmizdir. Amma tamamilə qazdan istifadəyə keçilsə, onun sərfi eksponensional olaraq artacaq, və ehtiyatları 45 ilə kifayət edəcək.

Bu gün bəşəriyyət böyük miqdarda enerjinin böyük sərf edir, və onun hazırlanması üçün nefti tamailə hələlik heç nə ilə əvəz etmək mümkün deyil. Külək , günəş enerjisi və alternativ enerjinin başqa növləri və hətta atom enerjisi belə – hələ ehtiyacları təmin etmək vəziyyətində deyil. Bundan başqa, bu enerji mənbələri həmçinin çox "ləngdir", müəyyən yer üçün istafadə olunur. Külək elektrik stansiyası işin təminatı üçün yaxşıdır, məsələn, dəyirmanlar, amma külək enerjisini uyğunlaşdırmaq kifayət qədər problematik olacaq, məsələn, avtomobillərin hərəkəti üçün. Böyük miqdardalarda atom enerjisindən istifadə də skepsis doğurur – hələ heç bir ölkə nüvə tullantılarının aradan qaldırılması problemini həll edə bilməyib . Təbiətdə belə tullantıları tezliklə zərərsizləşdirməyə icazə verən proses yoxdur, onlar ciddi fərdi "qrafik" üzrə dağılırlar – yarımdağılma dövrü minlərlə ili əhatə edir…
Bəşəriyyətin yaratdığı daha bir problem – tullantıların hədsiz miqdarıdır. Belə ki, artıq göstərdiyimiz nüvə tullantılarından başqa, böyük miqdarda sintez olunmuş kimyəvi birləşmələr mövcuddur. Daha əvvəllər heç vaxt planetdə belə tullantılar olmayıb, buna görə təbiət onları yenidən emal edərək təhlükəsiz birləşmələrə çevirməyə sadəcə uyğunlaşa bilmir. Bu gün bəşəriyyət 65 minə qədər belə birləşmələrdən istifadə edir, və onların miqdarı daim artır. Xüsusi təhlükə onandır ki, belə məhsulların kiçik hissəsi zəhərliliyinə görə yoxlanır.

Ozon qatını dağıdan Xlorftor-karbohidrogen kimi qlobal çirkləndirici artıq çirklənməninin Planetə necə təsir etməsinin klassik nümunəsi olub . Mütəxəssislərin əksəriyyəti hesab edirlər ki, növbəti qlobal problem parnik effekti və iqlim dəyişikliyiylə əlaqədar yaranacaq. Qlobal iqlim dəyişikliyini tez aşkar etmək mümkün deyil, amma onun təsiri artıq indi bizə aydındır: temperatur üzrə anomal fəsillər, yağıntıların bölgüsünün dəyişməsi, buzlaqların ərinməsi, dəniz səviyyəsinin son yüz il ərzində 10- 20 santimetr artması…

NƏ EDƏK?

Dennis Medouz hesab edir ki, böhrandan çıxmağın bir neçə üsulu var. Xüsusilə, əksər insanların həyat tərzini dəyişdirmək olar – daha az istehlak etməklə. Enerjidən istifadənin effektivliyini artırmaq üçün onun alternative mənbələrini hazırlamaq və istifadə etmək olar.
Və bu istiqamətdə bir çox işlər görülür. Məsələn, zəngin ölkələr tullantıların emalına və onlardan istifadəyə daha çox diqqət ayırmağa başlayıblar. Hətta təbiətin özündə belə təşkil edilmişdir ki, bir prosesin tullantıları digər proses üçün xammal olur. İstifadə edilmiş məhsulların emalından başqa, resursların qənaəti kütləvi istehlakın mallarının xidmət müddətinin artırılması hesabına da mümkündür. Bu müddəti ikiqat artırmaqla, enerji istehlakını, bu malların istehsalı zamanı yaranan tullantıların və çirkləndirmələrin miqdarını iki dəfə azaltmaq olar.
Amma əgər bəşəriyyət ağlı ilə işləməsə, indiki rejimdə resurslara sərf etməyə davam etsə, onda çox yaxın zamanda o tamamilə resurslarsız qalacaq. Çünki, əgər planetin hər bir sakini nemətlərdən Şimali Amerika sakini kimi istifadə etsəydi, onda bizə bir əvəzinə üç planet lazım olardı.


Tərcümə Günel Muradova

Qloballaşma,Ümumdünya Ticarət Təşkilatı və demokratiyanın sonu

Qloballaşma,Ümumdünya Ticarət Təşkilatı və demokratiyanın sonu

Maykl Parenti “Seçilmişlər üçün demokratiya” ( bir hissə)


Dünya biznes elitasının və onlara müxtəlif dövlətlərdə sədaqətlə xidmət göstərənlərin bu yaxınlarda keçirdikləri tədbirlərdə “Azad ticarət haqqında” Şimali Amerika razılaşması (NAFTA) və 1993-cü ildə Uruqvayda qəbul olunmuş Tariflər və ticarətlə bağlı əsas razılaşma (GATT) diqqəti cəlb edir. İctimaiyyətə bildirdilər ki, NAFTA və GATT hamını təngə gətirmiş tənzimləyici qanunvericiliyin ləğvinə çalışır. O,milli iqtisadiyyatı qlobal ticarət sistemi ilə birləşdirməyə,daha çox iş yerlərinin açılmasına və çiçəklənməyə nail olmaq istəyir.

Transmilli korporasiyalarin məqsədi həqiqi transmilli korporasiyaya çevrilmək,təşkilata üzv olan dövlətlərdə hakimiyyətə nəzarət etməkdir. Təşkilata üzv olan müstəqil dövlətlərin onların maraqlarına xidmət etməsi başlıca şərtdir. Aşağıda göstərilən “Colgate Palmolive Company” şirkətinin maliyyə məsələləri üzrə vitse-prezidentinin dediyi sözləri hər bir transmilli şirkətin nümayəndəsi də deyə bilər: “ABŞ bizim (bizim korporasuyaların) resurslar üzərində şərtsiz nəzarət hüququna sahib deyil. Bu ölkəni digərlərindən xüsusi şəkildə ayırmaq üçün heç bir əsas yoxdur”.

NAFTA və GATT kimi təşkilatların fəaliyyəti bu fikrin daha da aydınlaşmasına imkan verir.Böyük transmilli şirkətlər bu sazişlərə üzv olan dövlətlərin müstəqilliyinin üstünü qara bulud kimi almışdır. GATT razılaşması Ümumdünya Ticarət Təşkilatının yaranmasının əsasını qoymuşdur. Bu beynəlxalq təşkilatda 120-dən çox ölkə təmsil olunur. ÜTT-nin transmilli şirkətlərinini bazar və investisiya maraqlarına cavab verməyən istənilən qanunu istənilən ölkədə ləğv etmək hüququ vardır. ÜTT iqtisadi məsələlərlə bağlı ekspert qrupu yaradır. Bu qrupun tərkibində olan “üç ticarət eksperti” özünü hakim kimi aparır. ÜTT özünü xalq hakimiyyətndən üstün bilərək, xalqları uzaqdan idarə etməklə beynəlxalq maliyyə kapitalına mükəmməl şərait yaradır. Bu proses “qloballaşma” adlanır. O,hər kəs üçün sərfəli,inkişafın təbii, qaçılmaz variantı kimi təqdim olunur.

Heç kim tyərəfindən seçilməyən, korporasiya dünyasından olan bu qrupun üzvləri gizli şəkildə görüşürlər. Onlar ekspert qərarının əsas hissəsi sayılan səhm paketinə sahibdirlər. Onların fəaliyyətini yeganə məhdudlaşdıran qayda maraqların toqquşmasına yol verməməkdir.Bu qrupun əsas vəzifəsi transmilli şirkətlərə ağlına gələni etməyə imkan verən şərait yaratmaqdır. Amma bu şəraitin ölkə rəhbərliyi tərəfindən nizama salınmasına və məhdudlaşdırılmasına imkan verməmək lazımdır. GATT –ın 50 səhifəlik qanunlarında özəl biznesə qarşı heç bir qadağa və ya məhdudiyyət yoxdur. Bütün qanunlar bu təşkilatın iştirakçısı olan dövlətlərə qarşı yönəlib. Sənədi imzalayan dövlət gömrük vergisini azaltmalı,kənd təsərrüfatına maddi yardımı dayandırmalı,xarici şirkətlərə milli şirkətlər yanaşmalı, şirkətlərin patentlərini qorumalı və ÜTT –nin bürokratik elitasının qərarlarına tabe olmalıdır. Hər hansı bir dövlət qanunları dəyişən kimi, həmin ölkəyə ticarət və beynəlxalq sanksiya tətbiq edilir.

Ali qlobal münsif kimi özünü aparan ÜTT “azad ticarətə əngəl” hesab etdiyi qanunlara qarşı qərar qəbul edir. Təşkilat Yaponiyanı idxal etdiyi qida məhsullarında pestisidlərin yüksək olduğunu qəbul etməyə məcbur etdi. Qvatemalanı uşaq yeməkləri ilə bağlı səhv reklamın yayımlanmasının qarşısını almağa qoymadı. O, bəzi ölkələrdə asbestdən istifadəyə qadağanın,yanacağa qənaət tələb edən standartların aradan qaldırılmasına nail oldu. ÜTT dəniz florası və faunasının qorunması ilə bağlı və nəsli kəsilməkdə olan bioloji tərkibli məhsulların satışını qadağan edən qanunları da ləğv etdirdi. Avropa Birliyi hormonlarla şişirdilmiş mal ətinin ABŞ-dan idxalına qadağa qoydu. Bunu bütün Avropa xalqları dəstəklədi, amma ÜTT-nin ekspertləri bunun ticarətə qarşı qanunsuzluq olduğunu bildirdilər. Mal əti ilə əlaqədar qərar digər sağlamlıq normalarının qorunmasına təhlükə yaratdı. ÜTT benzinə bəzi əlavələrin edilməsinə qadağa qoyan ABŞ-da “Təmiz hava haqqında” qanunu ləğv etdi. Səbəb kimi bu qanunun ABŞ-a digər ölkələrin neftemaledici müəssisələrindən benzin idxalına maneçiliyi göstərildi. ÜTT həm də nəsli tükənməkdə olan quşların və məməlilərin qorunmasına dair qanunun ləğvinə də nail oldu. Bu qanun krevet idxalını qadağan edirdi. Çünki, onların ovlanması zamanı dəniz tısbağaları məhv edilirdi.

“Azad” ticarət - ədalətli ticarət demək deyil. O, güclü dövlətlər üçün sərfəlidir. Bütün bunlar zəif dövlətlərin və bizim əldə edə biləcəyimiz demokratik bərabərliyi əlimizdən almağa hesablanıb. Qloballaşma XX əsrdəki islahatlara yenidən qayıtmaq deməkdir. Yəni zərərli məhsulları boykot, uşaq əməyini qadağan etmək olmaz. Bununla bərabər, yaşamaq üçün zəruri olan minimum vəsaitə, digər sosial ödəmələrə, dövlət xidmətinə, əməyin və sağlamlığın mühafizəsinə zəmanət məsələləri aradan götürülür.

GATT transmilli şirkətlərin yerli fərdiyyətçiləri, kənd təsərrüfatı icmaları üzərində monopoliyasına şərait yaradır. Demək, özəl müəssisələr arasında sağlam rəqabət olmayacaq, əməyin mühafizəsinə və sağlamlığın qorunmasına korporasiyalar heç bir xərc çəkməyəcəklər. Beləliklə, kapitalist kənd təsərrüfatı korporasiyaları yerli şuranın şəxsi iqtisadiyyatına daxil olub onun sərvətlərini idarə edə bilər. Ralf Nader (Hindistan) “Meliya” adlı kənd təsərrüfatı bitkisini misal göstərir. Bu ağac uzun illərdən bəri Hindistanda yetişdirilib. Tərkibində təbii müalicəvi əhəmiyyətli maddələr var. Son zamanlar isə bu bitkiyə müxtəlif xarici əczaçı şirkətlərin gözü düşüb. Dərhal bu şirkətlər bitki üzərində özlərinin mülkiyyət hüquqlarını qeydiyyatdan keçirdilər. Bu da hindli fermerlər tərəfindən böyük etiraza səbə oldu. ÜTT-nin qaydaları ilə fəaliyyət göstərən əczaçı şirkətlər Hindistanda meliya ağaclarının paylama sisteminə nəzarət etmək hüququ qazandılar. ÜTT-nin Hindistanda bu qərarı həyata keçirməsi çətinliklə baş tutsa da, on minlərlə müstəqil fermer indi böyük əczaçı şirkətlərin qaydaları ilə işləməyə məcburdur.

Analoji olaraq, yüz illərdən bəri hind kəndliləri tərəfindən becərilən basmati düyü növünün patentinə sahib olmaq haqqını ÜTT “RiceTec” adlı Amerika şirkətinə verdi. Təşkilat, eyni zamanda, xüsusi karri istehsalının icazəsini yapon şirkətinə verdi. Faktlar “azad ticarət” şirkətlərinin inhisarçı mahiyyətini göstərir.

GATT və NAFTA kimi beynəlxalq razılaşmalar korporasiyaların yerli bazarları zəbt etməsini, oradan kiçik firma və müəssisələrin sıxışdırılmasını sürətləndirdi. NAFTA razılaşmasının tətbiqindən sonra ABŞ-da yüksək maaşlı iş yerləri əğv edildi. Çünki Amerika firmları öz müəssisələrini bağlayaraq, daha ucuz bazar olan Meksikaya köçürmüşdülər. Bu zaman onlarca kiçik Meksika firmaları,şirkətləri sıxışdırıldı. Meksika ucuz və keyfiyyətli taxıl,süd məhsulları aqrosənayesinin böyük şirkətləri ilə doludur. Bütün bunlar kiçik Meksika fermerlərinin,ticarətçilərinin iflasına və kəndlilərin torpaqlarından məhrum edilməsinə gətirib çıxardı. Meksikada Amerika şirkətləri aşağı maaşlı,sağlamlıq üçün zərərli,təhlükəli iş yerləri təklif etdilər.

Qloballaşma –dünya iqtisadiyyatının taleyini bank sahiblərinin və transmilli şirkətlərin ümidinə buraxmaq məqsədi güdərək, imperializmin məntiqi davamı olub,imperiyanın respublika,beynəlxalq kapitalın demokratiya üzərində qələbəsidir. O indiki durumda ətraf mühitin mühafizəsinin,ictimai xidmətlərin,əmək standartları, istehlakçı hüquqlarının qoryunması haqqında qanunların mahiyyətini zəiflədir.

Başqa kollektivləşdirmə

Kəndlilər özləri kollektiv təsərrüfatın üstünlüklərinə əmin oldular və daha effektiv kooperativlər xeyrinə dərk edilmiş seçim etdilər.

Burjuaziya təbliğatından onilliklər sonra kənd kollektivləşdirməsi çoxlarında aclıq, terror, kəndli üsyanları, qida məhsullarının daimi defisiti, qeyri-effek təsərrüfat fəaliyyəti ilə əlaqələnir. Şübhəsiz, SSRİ-də kollektivləşdirmənin pis təcrübəsi bizim opponentlərimizə zəngin faktiki material verdi. Amma yaxınlaşan müharibə astanasında kollektivləşdirmənin sürətlə aparıldığı geridə qalmış ölkənin təcrübəsini nümunə hesab etmək olarmı?

Bəs kollektivləşdirmə Şərqi Avropanın daha inkişaf etmiş ölkələrində necə gedirdi? Niyə ADR-də aclıq və Macarıstanda kəndli qiyamları haqqında heç nə danışılmır? Axı orada da kənd təsərrüfatı kollektivləşdirilmişdi. KİV bu vasvası mövzunun üzərindən keçməyə üstünlük verir, və buna görə bizə bu boşluğu doldurmalı olacıq.

"Torpaq onu becərənə məxsusdur"

1945-ci ildə Macarıstanda latifundiyaçılara aid torpaqların kiçik kəndli təsərrüfatları arasında bölüşdürülməsinə əsaslanan aqrar islahat keçirilmişdi. Kollektivləşdirmə üç il sonra, 1948-ci ildə başlandı.

Macarıstanda torpağın ictimailəşdirilməsi sovet nümunəsi üzrə aparılırdı. SSRİ-də olduğu kimi kəndlilərə üç birləşmə forması təklif edilmişdi:

1. Kənd təsərrüfatı yoldaşlıqları, hansıların ki, üzvləri sahə işlərlərinin yalnız ayrı-ayrı növlərini birgə yerinə yetirirdilər – şumlamanı, səpini, torpağın gübrələnməsini. Torpaq üzərində xüsusi mülkiyyət, işçi mal-qara və əmək alətləri saxlanırdı. Ümumi xərcləri ödəmək üçün lazımı məbləğin çıxılmasından sonra kəndlilər məhsulu kooperativlərə fərdi olaraq götürürdülər və vergi ödəyirdilər.

2.Torpaq və bütün istehsal alətləri üzərində xüsusi mülkiyyəti saxlanılmaqla, üzvləri bütün kənd təsərrüfatı işlərini birgə aparan kooperativlər. İş həcmi və hər bir təsərrüfat üzvünün maaşı kənli kooperativə qoşularkən malik olduğu torpaq sahəsinin ölçüsünə uyğun idi.

3. Üzvlərinin bütün əsas istehsal vasitələri ictimailəşdirilmiş Kənd təsərrüfatı kooperativləri. Kooperativ üzvləri bütün tip işləri birgə yerinə yetirirdilər və torpaqdan müştərək istifadə edirdilər, amma torpaq sahəsinə daxil edilmiş xüsusi mülkiyyət rəsmi olaraq saxlanırdı. SSRİ-də olduğu kimi, belə kooperativin təxminən 80% gəliri əmək günləri üzrə bölünürdü. Yerdə qalmış pay torpaq rentası formasında sahibkar tərəfindən kooperativə təqdim edilmiş torpağın miqdarına əsasən bölüşdürülürdü.


Kəndlilərə verilmiş texnikaya nəzarəti MTT (Madii-Texniki Təchizat) mütəxəssislər həyata keçirirdilər. Kadrların hazırlanması üçün 1949-cu ilin yayında 250 dinləyicidən və istehsal kooperativləri rəhbərləri üçün xüsusi kurslardan ibarət kənd təsərrüfatı akademiyası yaradılmışdı. Macar Xalq Respublikasının öz analoji sovet təsərrüfatı-dövlət təsərrüfatları da var idi.

1949-cu ilin sonuna Macarıstanda üç tipdə 5110 kooperativi yaradılmışdı. Birinci il ərzində çörək bitkiləri məhsulu üzrə kollektivləşdirmələr 1948-ci ilin göstəricilərindən 9,2% yüksək oldu, dövlət təsərrüfatlarının və MTT-nin traktor parkl 4468 maşında artdı. Suvarılan torpaq sahəsi 19,7% genişləndi.

Uğurdur? Təəssüf ki, hələ yox. Bu mərhələdə, Macarıstan 1930-cu illərdə sovet hökumətinin aqrar siyasətdə etdiyi səhvlərin təkrarına yaxın idi. Kənddə partiya kursunun kəskinləşməsi səbəbləri oxşar idi – çətin beynəlxalq vəziyyət. Koreya müharibəsi və Qərbin təcavüzkar hərəkəti nəticəsində "Dəmir pərdə" qurulması macar hökumətini ölkənin gücləndirilmiş sənayeləşdirilməsinə başlamağa məcbur etdi. Sovet İttifaqında olduğu kimi, modernizasiya üzrə xərcləri kəndli ödəməli idi. Matyaşa Rakoşi hökuməti kişiləri kooperativlərə qovaraq kəndlilərə təzyiq göstərirdi. 1952-ci ilə kənd təsərrüfatı yerlərinin dörddə biri və kəndli ailələrinin beşdən biri (sovet ölçüləri ilə çox deyil) çox yox çox) rəsmən istehsal kooperativlərinə daxil idi. Kooperatorlar məcburi şəkildə dövləti ucuz qiymətlər üzrə ərzaqla təchiz etməli idilər, bu da təbii ki, kəndlilərin narazılığını artırırdı. Kəndlilər yeni sahələri becərməkdən imtina etməyə başladılar. 1953-cü il yazına Macarıstanda 10%-dən çox becərilməyən əkin sahəsi qaldı.


Stalinin ölümündən və Avropada gərginliyin azalmasının başlanmasından sonra macar hakimiyyəti "səhvlərin üzərində düzəliş işini" həyata keçirə bildi. Təxminən 2000 məcburi yaradılmış və ya "kağız" kooperativlər buraxıldı. Həmçinin kənd təsərrüfatı məhsullarının alış qiymətləri artırıldı, bu da kənddə partiyanın nüfuzunun artmasına imkan yaratdı, amma şəhərlərdə narazılıq doğurdu.


Kollektivləşdirmənin ikinci mərhələsi



1956-cı il qiyamı Macar Xalq Respublikasının aqrar islahatı üçün əhəmiyyətli test oldu. Ölkə əhalisinin 50%-dən çoxunun yaşadığı Macar kəndi, qiyam edən şəhərləri dəstəkləmədi. Sovet əsgərləri qeyd edirdilər ki, Budapeştə gedən yol boyunca kəndlilər şərab və meyvə təklif edərək "işğalçıları" olduqca gülər üzlə qarşılayırdılar.

Yanoş Kadarnın yeni hökuməti kəndlilərin mövqeyindən lazımi nəticələr çıxartdı. Əgər Polşada 1956-cı il qarşıdurmaları kollektivləşdirmənin və xırda xüsusi mülkiyyətçilik təsərrüfatlarının konservasiyasının dayandırılmasına gətirib çıxardısa, Macarıstanda kənddə islahatlar siyasətini davam etdirməyə qərar verildi.

1959-60-cı illərdə, macar kənd təsərrüfatı kooperativlərinin üzvlərinin sayı 380 min insan artdı. 1960-cı ilə ölkənin 56% əkin sahəsi kollektiv təsərrüfatlara aid idi, hər kooperativin əkin sahəsinin orta ölçüsü isə 1958-ci ildə 438 hold-dan 1960-cı ildə 1463 hold-a qədər artdı. (Hold – macar ölşü vahidi, təqribən 0,5 hektar)


Tənqidçilər deyə bilərlər ki, 50-ci illərin əvvəllərində olduğu kimi kəndliləri "moskal" tapançası altında və onların "cuhud" qulluqçuları kooperativlərə qovurdular. Bu həqiqətə uyğun deyil. Sadəcə 1960-cı ildə kooperativlərdə taxıl bitkilərinin məhsuldarlığı fərdi kəndli təsərrüfatlarındakından 20-30% yuxarı idi, cərgəarası şumlanan bitkilərdən isə 10- 15%.

Dövlət təsərrüfatlarında (1960-cı ildə onların sayı 333-ə çatmışdı) məhsuldarlıq daha yuxarı idi. Orada kənd təsərrüfatı üzrə 40 min ən yaxşı mütəxəssis çalışırd, hansıların ki, təcrübəsi daha sonra kooperativlərə ötürülürdü. Birinci dərəcəli texniki avadanlıqla təchizat sayəsində, dövlət təsərrüfatlarında maşınlar başqa təsərrüfat tiplərindən 3-4 dəfə daha çox iş yerinə yetirirdi.

Yaranmış vəziyyətdə özəl sektor sosialist kənd təsərrüfatıyla rəqabətdə uduzurdu.


1961-ci ildə Macarıstanda kənd təsərrüfatının kollektivləşdirilməsi başa çatdı. İstehsalat kooperativlərinə daha 340 min kəndli daxil oldu. Kooperativlər ölkədə bütün əkin sahəsinin 76% -nə malik idi. Y. Çekrıjov yazdığı kimi: "kooperativləşdirilmənin üçüncü mərhələsində istehsal kooperativlərinə daxil olmaq və ya olmamaq haqda məsələ bir qayda olaraq artıq müzakirə edilmirdi. Söhbət əsasən kooperativlərdə iş və əmək haqqı şərtləri,rəhbərlik edən orqanların və hər şeydən əvvəl idarə sədrləriin seçilməsi, torpağın icarə haqqı, kənd təsərrüfatı inventarının, mal-qaranın və başqa əmlakın ictimailəşdirilməsinin nizamlanması və miqyası, pensiya təminatı, ailə üzvlərinin işə düzəltməsi və s. haqqında gedirdi."

Kənd təsərrüfatının sənayeləşdirilməsi nəticəsində, 60- 90-cı illərdə Macarıstanın aqrar sektorunun artım sürəti dünya üzrə ən yüksək yerlərdən birini tuturdu. Ölkənin kənd təsərrüfatı məhsulunun həcmi ikiqat artmışdı, Macarıstan kənd təsərrüfatı xammalının və qida məhsullarının böyük eksportçusu olmuşdu. Torpaqların şumlanmasına görə o Avropada təkcə Danimarkadan geridə qalırdı. Macarıstan quşu, konservləri, meyvələri SSRİ-də də məşhur idi.


SSRİ-də olduğu kimi, macar kəndliləri də kənddən şəhərə köçürdülər, amma buna səbəblə ağır həyat şəraiti deyildi, kənd təsərrüfatının artan mexanikləşdirilməsi idi. Torpağın təmizlənməsi, becərilməsi və əkinə qulluq tamamilə mexanikləşdirilmişdi, məhsul yığımının 93%-i maşınla həyata keçirilirdi. Bu digər sahələrdə iş üçün yarım milyondan çox insan azad etməyə icazə verdi.

Kədərli final

Bazar islahatları Avropanın yarısını yedizdirən Macarıstanın çiçəklənən kənd təsərrüfatına son qoydu. Kooperativ və dövlət torpaqlarının bir hissəsi keçmiş latifundiyaçıların varislərini əllərinə keçdi. Böyük təsərrüfatlar parçalandı. Bu gün macar təsərrüfatlarının cəmi 2,4 %-i 10 ha-dan çox sahəyə malikdir. Macarıstan idxal olunan kənd təsərrüfatı məhsulları üçün öz bazarını açmalı idi, hansı ki, öz növbəsində rüsumlarla və dotasiyalarla qorunmuşdu. Kənd təsərrüfatı məhsullarının satışına qoyulmuş qiymətləri aşağı düşdü, idxal olunan texnika isə kəndlilər üçün əlçatmaz oldu. 1992-ci ildə Macarıstanın kənd təsərrüfatı istehsalı 15-20% aşağı düşdü. Taxıl bitkilərinin məhsuldarlığı 30% azaldı. Yem çatışmazlığından mal-qaranın ümumi miqdarı iki dəfə azaldı. Macarıstan respublikası tədricən ət ixracatçısından onun idxalatçısına çevrildi.

Beynəlxalq FAO agentliyinin məlumatlarına əsasən, 1992-2004-cü illər ərzində Macarıstanda kənd təsərrüfatı üzrə adambaşına istehsal edilən gəlir, 1980-1991-ci il dövründə olduğundan 1,2 dəfə az idi. Yaxın vaxtlara qədər 20 % ÜDM verən kəndtəsərrüfatı istehsalı, indi maksimum 5% verir.


Epiloq

Yekunda qeyd edək ki, Macarıstandakı kollektivləşdirmə ilə SSRİ-də olan kollektivləşdirmə arasında fərqlər güman edildiyindən daha azdır. Hər iki halda kəndlilərə üç kooperativ tipi arasında seçim etmək təklif edilmişdi; dövlət fermaları (sovet təsərrüfatı-dövlət təsərrüfatları) öz təcrübələrini kollektiv təsərrüfatlarla bölüşməli olan nümunəvi təsərrüfat idi; kadrların hazırlanması və kəndlilərin texnikayla təminatı məqsədilə mərkəzləşdirilmiş sistem yaradılmışdı.

Əsas fərq onda idi ki, əgər SSRİ-də kollektivləşdirilmə beşillik müddətində başa çatmışdısa, Macarıstanda kənd təsərrüfatının ictimailəşdirilməsi üçün on ildən çox zaman lazım oldu. 1953-cü ildə, sürətləndirilmiş sənayeləşdirmədən imtinadan sonra, dövlət kəndlərin üzərinə qoyulmuş vergi yükünü yüngülləşdirə və kənd məhsulunun alış qiymətini yüksəldə bildi. Tədricən, illər keçdikcə, kəndlilər özləri kollektiv təsərrüfatın üstünlüklərinə əmin ola və daha effektiv kooperativlər xeyrinə dərk edilmiş seçim edə bildilər.

Artyom Kirpiçenok

Другая коллективизация

Крестьяне сами убедились в преимуществах коллективного хозяйства и сделали осознанный выбор в пользу более эффективных кооперативов

После десятилетий буржуазной пропаганды коллективизация деревни ассоциируется у многих с голодом, террором, крестьянскими восстаниями, перманентным дефицитом продуктов питания, неэффективным ведением хозяйства. Бесспорно, печальный опыт коллективизации в СССР снабдил наших оппонентов богатым фактическим материалом. Однако можно ли считать показательным опыт отсталой страны, где коллективизация проводилась ускоренными темпами в преддверии грядущей войны?

А как шла коллективизация в более развитых странах Восточной Европы? Почему ничего не слышно о голоде в ГДР и крестьянских бунтах в Венгрии? Ведь и там сельское хозяйство было коллективизировано. СМИ предпочитают обходить эту щекотливую тему, и поэтому нам придется восполнить данный пробел.

«Земля принадлежит тем, кто ее обрабатывает»

В 1945 году в Венгрии была проведена аграрная реформа, согласно которой земли латифундистов были разделены между мелкими крестьянскими хозяйствами. Коллективизация началась спустя три года, в 1948 году.

Обобществление земли проводилось в Венгрии по советскому образцу. Как и в СССР, крестьянам было предложено три формы объединения:

1.Сельскохозяйственные товарищества, члены которых совместно выполняли только отдельные виды полевых работ – пахоту, сев, удобрение почвы. Частная собственность на землю, рабочий скот и орудия труда сохранялась. После вычета сумм для покрытия общих расходов кооперативам крестьяне индивидуально убирали урожай и выплачивали налоги.

2. Кооперативы, члены которых совместно вели все сельскохозяйственные работы, при сохранении частной собственности на землю и все орудия производства. Объем работ и зарплата каждого члена хозяйства была соразмерна площади земельного участка, которым владел крестьянин при вступлении в кооператив.

3. Сельскохозяйственные кооперативы, в которых были обобществлены все основные средства производства его членов. Кооператоры сообща выполняли все типы работ и вместе пользовались землей, но частная собственность на внесенный участок земли формально сохранялась. Как и в СССР, около 80% дохода такого кооператива распределялась по трудодням. Оставшаяся доля делилась в форме земельной ренты, согласно количеству земли, предоставленной кооперативу владельцем.

Контроль за предоставляемой крестьянам техникой осуществляли специалисты на МТС. Для подготовки кадров летом 1949 года была создана сельскохозяйственная академия с 250 слушателями и специальные курсы для руководителей производственных кооперативов. В ВНР был и свой аналог совхозов – госхозы.

К концу 1949 года в Венгрии было создано 5110 кооперативов трех типов. За время первого года коллективизации урожай хлебных культур оказался на 9,2% выше показателей 1948 года, тракторные парки госхозов и МТС увеличились на 4468 машин. На 19,7% выросла площадь орошаемых земель.

Успех? К сожалению, еще нет. На этом этапе, Венгрия была близка к повторению ошибок в аграрной политике совершенных советским правительством в 1930-е годы. Схожи были и причины ужесточения курса партии на селе – непростая международная обстановка. Корейская война и агрессивные действия Запада по возведению «Железного занавеса» заставили венгерское правительство приступить к форсированной индустриализации страны. Как и в Советском Союзе, расходы по модернизации должен был оплатить крестьянин. Правительство Матьяша Ракоши давило на крестьян, загоняя мужиков в кооперативы. К 1952 году около четверти сельскохозяйственных угодий и пятая часть крестьянских семей (по советским меркам не слишком много) официально числились в производственных кооперативах. Кооператоры должны были осуществлять обязательные поставки продовольствия государству, по заниженным ценам, что естественно вело к недовольству селян. Крестьяне стали отказываться засевать новые площади. К весне 1953 года осталось незасеянными более 10% пахотных площадей Венгрии.

После смерти Сталина и начала разрядки в Европе венгерские власти смогли провести «работу над ошибками». Около 2000 принудительно созданных или «бумажных» кооперативов было распущено. Так же были увеличены закупочные цены на сельхозпродукцию, что способствовало росту авторитета партии в деревне, но вызвало недовольство в городах.

Второй этап коллективизации

Мятеж 1956 года стал важным тестом для аграрной реформы ВНР. Венгерская деревня, в которой на тот момент проживало более 50% населения страны, не поддержала бунтующие города. Советские солдаты отмечали, что по пути к Будапешту крестьяне принимали «оккупантов» весьма радушно, предлагая вино и фрукты.

Новое правительство Яноша Кадара извлекло из позиции селян надлежащие выводы. Если в Польше беспорядки 1956 года привели к прекращению коллективизации и консервации мелких частнособственнических хозяйств, то в Венгрии было принято решение продолжить политику реформ на селе.

В 1959-60 годах, число членов венгерских сельскохозяйственных кооперативов увеличилось на 380 тыс. человек. К 1960 году коллективным хозяйствам принадлежало 56% пахотных земель в стране, а средний размер пахотных земель каждого кооператива увеличился с 438 хольдов в 1958 году до 1463 хольдов в 1960 году.

Критики могут сказать, что как и в начале 50-х годов, крестьян гнали в кооперативы под дулом нагана «москали» и их «жидовские» прислужники. Это не соответствует действительности. Просто в 1960 году урожайность зерновых в кооперативах была выше, чем в крестьянских единоличных хозяйствах на 20 – 30%, а пропашных культур – на 10 – 15%.

Еще выше была урожайность в госхозах (в 1960 году их число достигло 333). Там работало 40 тысяч лучших специалистов по сельскому хозяйству, опыт которых затем передавался кооперативам. Благодаря первоклассной технической оснащенности, машины в госхозах выполняли в 3—4 раза больше работ, чем в хозяйствах других типов.

В создавшейся ситуации частный сектор проигрывал в конкурентной борьбе с социалистическим сельским хозяйством.

В 1961 году коллективизация сельского хозяйства в Венгрии была завершена. В производственные кооперативы вступили еще 340 тысяч крестьян. Кооперативы владели 76% всех пахотных земель в стране. Как писал Ю. Чекрыжов: «на третьем этапе кооперирования вопрос о том, вступать или не вступать в производственные кооперативы, как правило, уже не дискутировался. Речь шла в основном об условиях работы и оплаты труда в кооперативах, о выборах руководящих органов и прежде всего председателей правлений, о земельной ренте, порядке и масштабе обобществления сельскохозяйственного инвентаря, скота и другого имущества, о пенсионном обеспечении, трудоустройстве членов семей и т. д.»

В результате индустриализации сельского хозяйства, в 60-90-е годы темпы роста аграрного сектора Венгрии были одними из самых высоких в мире. Объем сельскохозяйственной продукции страны удвоился, Венгрия стала крупным экспортёром сельскохозяйственного сырья и пищевых продуктов. По степени распаханности земель она уступала в Европе только Дании. Венгерская птица, консервы, фрукты были хорошо известны и в СССР.

Как и в СССР, венгерские крестьяне переселялись из деревни в город, но причиной тому были не тяжелые условия жизни, а растущая механизация сельского хозяйства. Обработка почвы, сев и уход за посевами были полностью механизированы, а уборка урожая на 93% осуществлялась машинами. Это позволило высвободить для работы в других отраслях более полумиллиона человек.

Печальный финал

Рыночные реформы положили конец процветавшему сельскому хозяйству Венгрии кормившей половину Европы. Часть кооперативных и государственных земель ушли в руки потомков бывших латифундистов. Крупные хозяйства были раздроблены. Только 2,4 % венгерских хозяйств сегодня имеют площадь более 10 га. Венгрия должна была открыть свой рынок для импортной сельхозпродукции, которая в свою очередь была защищена пошлинами и дотациями. Закупочные цены на сельхозпродукты упали, а импортная техника стала для крестьян недоступной. В 1992 году сельскохозяйственное производство Венгрии упало на 15-20%. На 30% сократился сбор зерновых. Из-за недостатка кормов вдвое сократилось поголовье скота. Постепенно Венгерская республика превратилась из экспортера мяса в его импортера.

Согласно данным международного агентства FAO, доход производимый на душу населения в сельском хозяйстве Венгрии за период 1992–2004 был в 1,2 раза меньше, чем в период 1980–1991 гг. Сельхозпроизводство, которое недавно давало 20% ВВП, теперь дает не более 5%.

Эпилог

В заключение отметим, что различий между коллективизацией в Венгрии и коллективизацией в СССР гораздо меньше, чем принято полагать. В обоих случаях крестьянам было предложено выбирать между тремя типами кооперативов; государственные фермы (совхозы-госхозы) являлись образцовыми хозяйствами, которые должны были делится опытом с коллективными хозяйствами; была создана централизованная система подготовки кадров и обеспечения крестьян техникой.

Основное различие было в том, что если в СССР коллективизация была завершена за одну пятилетку, обобществление сельского хозяйства в Венгрии проходило более десяти лет. В 1953 году, после отказа от форсированной индустриализации, государство смогло облегчить налоговое бремя возложенное на село и повысить закупочные цены на продукцию деревни. Постепенно, на протяжении ряда лет, крестьяне сами смогли убедиться в преимуществах коллективного хозяйства и сделать осознанный выбор в пользу более эффективных кооперативов.

Артем Кирпиченок