Stalin bərabərlik haqda

Stalinin bərabərliyin marksist təyini haqda məsələni qaldırmasına bir sıra partiya nümayəndələrinin koxoz quruculuğu barəsində yanlış fikirləri vadar etdi. Yanlış fikirlərin məğzi bizim anarxist və yarıanarxist axmaqlarımızın adi solçuluğuna: “kommunizm burda və indi”, “hər şeyi almaq və bölmək” və s. gətirib çıxarırdı.

Ümumittifaq Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitənin işinə dair partiyanın XVII qurultayının məruzə hesabatından:

Növbəti, kənd təsərrüfatı arteli və kəndtəsərrüfatı kommunası haqda məsələni götürək. İndi hamı qəbul edir ki, artel indiki şəraitdə kolxoz hərəkatının yeganə düzgün formasıdır. Və bu da tamamilə aydındır: a) artel kolxozçuların şəxsi, məişət maraqlarını onların ictimai maraqları ilə düzgün əlaqələndirir, b) artel şəxsi,məişət maraqlarını ictimai maraqlara yaxşı uyğunlaşdırır, bununla da dünənki fərdi təsərrüfatçıların kollektivizm ruhunda tərbiyəsini asanlaşdırır.

Yalnız istehsal vasitələrinin ictimailəşdirildiyi arteldən fərqli olaraq, kommunada son zamanlara qədər təkcə istehsal vaitələri deyil, həm də kommuna üzvlərindən hər birinin məişət vasitələri ictimailəşdirilmişdir, yəni, kommuna üzvləri artel üzvlərindən fərqli olaraq ev quşlarına,xırda mal-qaraya,inəyə,buğdaya, həyətyanı sahəyə sahib deyillər. Bu o deməkdir ki, kommunalarda şəxsi,məişət maraqları xırda burjuaziyanın bərabərçilik maraqlarına uyğun olaraq ictimai maraqlar tərəfindən yatırılırdığı qədər nəzərə alınmırdı və ictimai maraqlarla uyğunlaşdırılırdı. Aydındır ki, bu vəziyyət kommunanın ən zəif tərəfi sayılır. Kommunaların daha çox genişlənməməsi və yalnız tək-tək və onlarla rast gəlinməsi də məhz bununla izah olunur. Elə bu səbəbdən də, kommunalar öz mövcudluğunu saxlamaq və dağılmamaq üçün, məişətin ictimailəşdirilməsindən imtina etməli olublar, əməkgünləri üzrə işləməyə başlayırlar, buğdanı evlərinə verirlər,ev quşlarına,xırda mal-qara,inək və s. sahiblənirlər, amma burdan belə çıxır ki, kommunlar faktiki olaraq artellərin vəziyyətinə keçiblər. Və burda pis heç nə yoxdur, çünki, bunu kütləvi kolxoz hərəkatının sağlam inkişafı maraqları tələb edir.

Əlbəttə, bu o demək deyil ki, kommuna ümüumiyyətlə lazım deyil, və o artıq kolxoz hərəkatının ali forması deyil. Xeyr, kommuna lazımdır və o, əlbəttə ki, kolxoz hərəkatının ali formasıdır, amma tam inkişaf etməmiş texnika və məhsul qıtlığı bazasında yaranmış və özü artelin vəziyyətinə düşən indiki kommuna yox, daha inkişaf etmiş texnika və bol məhsul bazasında yaranacaq gələcək kommuna. Bugünkü kəndtəsərrüfatı kommunası az inkişaf etmiş texnika və məhsul çatışmamazlığı bazasında yaranıb. Onun bərabərçiliyi tətbiq etməsi və öz üzvlərinin şəxsi,məişət maraqları ilə hesablaşmaması, bu səbədən də kolxozçuların şəxsi və ictimai maraqlarının yaxşı uyğunlaşdığı artelin vəziyyətinə düşməsi də məhz bununla izah olunur. Gələcək kommuna inkişaf etmiş və zəngin artel üzərində yaranacaq. Nə vaxt ki, sahələrdə və artel fermalarında bol buğda, mal-qara, quşlar, tərəvəz və digər məhsullar olacaq, artellərdə mexanikiləşdirilmiş çamaşırxanalar, müasir mətbəx-yeməkxanalar,çörək zavodları və s. olacaq, və nə vaxt ki, kolxozçu ona yemekxanada yemək yeməyin,çörək zavodundan çörək götürməyin və ictimai çamaşırxanadan təmizlənmiş paltar almağın bu işi özü görməkdən daha səmərəli olduğunu görəcək, o zaman da gələcək kəndtəsərrüfatı kommunası yaranacaq. Gələcək kommuna daha inkişaf etmiş texnika və daha inkişaf etmiş artel bazasında, bol məhsul bazasında yaranacaq. Bu nə vaxt olacaq? Əlbəttə, tezliklə deyil. Amma bu həyata keçəcək. Artelin inkişaf edərək gələcək kommunaya çevrilməsi prosesini süni şəkildə sürətləndirmək cinayət olardı. Bu bütün kartları qarışdırardı və bizim düşmənlərimizn işini asanlaşdırardı. Artelin inkişaf edərək kommunaya çevrilməsi prosesi tədricən, kolxozçuların belə inkişafın vacibliyinə inamı artdıqca, baş verməlidir.




Artel və kommuna barəsində məsələ nə yerdədir. Məsələ, görünür ki aydındır və demək olar ki, sadədir.

Eyni zamanda, partiyanın bir hissəsi arasında bu məsələ haqda olduqca dolaşıqlıq var. Hesab edirlər ki, arteli kolxoz hərəkatının əsas forması elan etməklə partiya sosializmdən uzaqlaşmışdır, kommunadan-kolxoz hərəkatının ali formasından aşağı formaya geri çəkilmişdir. Soruşumaq lazımdır, niyə? Çünki, sən demə, arteldə üzvlərin tələbatı və şəxsi məişət vəziyyəti arasında fərq saxlandığından orada bərabərlik yoxdur, kommunada isə onun üzvlərinin tələbatı və şəxsi məişət vəziyyəti bərabərləşdirildiyindən orada bərabərlik var. Amma, birincisi, bizdə tələbat və şəxsi həyat sahəsində bərabərləşdirilmə, bərabərçilik olan kommunalar artıq yoxdur. Təcrübə göstərdi ki, kommunalar bərabərçilikdən imtina etməsəydilər və işdə artelin vəziyyətinə keçməsəydilər yəqin ki, məhv olardılar. Deməli, artıq mövcud olmayan şeyə istinad etmək lazım deyil. İkincisi, istənilən leninçiyə məlumdur ki, əgər o həqiqi leninçidirsə, tələbat və şəxsi məişət sahəsində bərabərçilik hər hansı ibtidai asket təriqətinə yaraşan irticaçı xırda burjuaziya cəfəngiyyatıdır, marksizm əsasında təşkil edilmiş sosialist cəmiyyətinə yaraşan deyil, çünki, bütün insanların eyni tələbatı və zövqü olmasını, bütün insanların şəxsi həyatlarını bir obrazda yaşamaqlarını tələb etmək olmaz. Və nəhayət: məgər işçilər arasında həm tələbata, həm də şəxsi həyatlarına görə fərq yoxdur? Bu işçilərin kəndtəsərrüfatı kommunları üzvləri ilə müqayisədə sosializmdən uzaqlaşmaqğı deməkdir?

Görünür bu insanlar düşünürlər ki, sosializm cəmiyyət üzvlərinin tələbatının və şəxsi həyatının bərabərləşdirilməsini, tarazlığını tələb edir. Bu mülahizənin marksizmlə,leninizmlə heç bir əlaqəsinin olmadığını qeyd etməyə ehtiyac yoxdur. Marksizm bərabərlik adı altında şəxsi tələbat və məişət sahəsində bərabərliyi nəzərdə tutmur, siniflərin yox edilməsini,yəni a) kapitalistlərin devrilməsindən və mülkiyyətdən məhrum edilməsindən sonra bütün işçilərin istismardan bərabər azad edilməsini, b) istehsal vasitələri bütöv cəmiyyətin mülkiyyətinə verildikdən sonra hər kəs üçün istehsal vasitələrinə xüsusi mülkiyyətin bərabər ləğvini, v) hər kəsin öz bacarığına uyğun bərabər işləmək vəzifəsini və bütün işçilərin öz iş bacarıqlarına görə bərabər qiymətləndirilmək hüququnu (socialist cəmiyyət), q) hər kəsin öz bacarığına uyğun bərabər çalışmaq vəzifəsini və bütün işçilərin buna görə öz tələbatlarına uyğun bərabər qiymətləndirilməsini (kommunizm cəmiyyəti) nəzərdə tutur. Bu halda marksizm buna əsaslanır ki, insanların zövqləri və tələbatları keyfiyyət və ya kəmiyyət baxımından nə sosializm dövründə, nə də kommunizm dövründə eyni olmur və ola da bilməz.

Bərabərliyin marksizm nöqteyi-nəzərindən izahı budur.

Başqa bərabərlik anlayışını marksizm qəbul etməyib və etmir.

Buradan sosializmin cəmiyyət üzvlərinin tələbatının bərabərliyini, tarazlığını, onların zövqlərinin və şəxsi həyatlarının tarazlığını tələb etməsi, marksistlərin planına görə hamının eyni kostyumda gəzməsi və eyni yeməyi ,həmişə eyni miqdarda yeməsi haqda nəticə çıxarmaq, bayağı danışmaq və marksizmə şər atmaqdır.

Artıq başa düşmək lazımdır ki, marksizm bərabərçiliyin düşmənidir. Hələ “Kommunist partiyasının Manifest”ində Marks və Engels primitiv utopik sosializmi onun “ümumi asketizm və kobud bərabərçilik” moizəsinə görə irticaçı adlandıraraq tənqid edirdilər. Engels “Anti-Dürinq” əsərində Dürinq tərəfindən marksist sosializmə qarşı irəli sürülmüş “radikal bərabərçi sosializm”in tənqidinə bütöv bir fəsil həsr etmişdir.

“Proletariatın tələb etdiyi real bərabərliyin məzmunu,- Engels deyirdi,- siniflərin məhv edilməsi tələbinə aiddir. Bundan o tərəfə istənilən bərabərlik tələbi, qaçılmaz olaraq cəfəngiyyata gətirir”.

Lenin də eyni şeyi deyirdi:

“Engels bərabərlik anlayışının siniflərin məhv edilməsindən başqa ən axmaq və səfeh zehniyyət olduğunu yazarkən, min dəfə haqlı idi. Burjua professorları bərabərlik anlayışı altında bizi ifşa etməyə çalışırdılar ki, guya biz bir insanı digərinə bərabər etməyə çalışırıq. Onlar özlərinin uydurduğu bu cəfəngiyyatda sosialistləri ittiham etməyə çalışırdılar. Amma onlar avamlıqlarından bilmirdilər ki, sosialistlər – xüsusilə müasir,elmi sosializmin baniləri, Marks və Engels- deyirdilər: bərabərlik adı altında siniflərin məhvi başa düşülmürsə, o sadəcə boş sözdür. Biz sinifləri yox etmək istəyirik, bu cəhətdən biz bərabərliyi müdafiə edirik. Bizim bütün insanları bir-birinə bərabər edəcəyimizi iddia etmək isə boş sözdür və axmaq inteligent uydurmasıdır” (“Xalqın azadlıq və bərabərlik şüarları ilə aldadılması” haqda Leninin nitqi).

Deyəsən, aydındır.

Burjua yazıçıları marksist sosializmi həvəslə hər kəsin bərabərçilik “prinsip”inə tabe olduğu köhnə çar kazarması kimi təsvir edirlər. Amma marksistlər burjua yazıçılarının savadsızlığına və avamlığına cavabdeh ola bilməzlər.

Marksist sosializm barəsində partiyanın ayrı-ayrı üzlərinin baxışlarındakı dolaşıqlıq və kəndtəsərrüaftı kommunlarının bərabərçilik tendensiyaları şübhəsiz ki, bir vaxtlar kəndtəsərrüfatı kommunalarının ideallaşdıraraq, onlar kommunları hətta zavod və fabriklərdə, harada ki, öz ixtisası üzrə işləyən ixtisaslaşdırılmış və istisaslaşdırılmamış işçilər öz əmək haqqlarını ümumi “qazan”a təhvil verməli və sonra onu bərabər bölməli idilər, tətbiq etməyə çalışan bizim solçu yekəbaşların xırda burjua baxışları ilə ikiyə bölünmüş alma kimi oxşardır. Yekəbaş “solçu”ların uşaqcasına-bərabərlikçi məşqlərinin bizim sənayeyə vurduğu ziyan məlumdur.

Gördüyünüz kimi, parçalanmış antipartiya qruplardan qalmış ideologiyalar olduqca böyük yaşam qabliyyətinə malikdir.

Aydındır ki, solçu baxışlar partiyada qələbə qazansaydı, partiya marksist partiya olmayacaqdı, kolxoz hərəkatı isə sonda dağılardı.

СТАЛИН О РАВЕНСТВЕ

Поднять вопрос о марксистском определении равенства Сталина заставили заблуждения ряда партийцев насчет колхозного строительства. Суть заблуждений сводилась к заурядному левачеству в духе наших анархистских и полуанархистских дурачков: "коммунизм здесь и сейчас”, "все отобрать и поделить” и т.д.

Из отчетного доклада XVII съезду партии о работе ЦК ВКП(б):

Возьмём, далее, вопрос о сельскохозяйственной артели и сельскохозяйственной коммуне. Теперь все признают, что артель является при нынешних условиях единственно правильной формой колхозного движения. И это вполне понятно: а) артель правильно сочетает личные, бытовые интересы колхозников с их общественными интересами, б) артель удачно приспособляет личные, бытовые интересы — к общественным интересам, облегчая тем самым воспитание вчерашних единоличников в духе коллективизма.

В отличие от артели, где обобществлены только средства производства, в коммунах до последнего времени были обобществлены не только средства производства, но и быт каждого члена коммуны, т. е. члены коммуны в отличие от членов артели не имели в личном владении домашнюю птицу, мелкий скот, корову, зерно, приусадебную землю. Это значит, что в коммунах личные, бытовые интересы членов не столько учитывались и сочетались с интересами общественными, сколько заглушались последними в интересах мелкобуржуазной уравниловки. Понятно, что это обстоятельство являемся самой слабой стороной коммун. Этим, собственно, и объясняется, что коммуны не имеют большого распространения и попадаются лишь единицами и десятками. По этой же причине коммуны, чтобы отстоять своё существование и не развалиться, оказались вынужденными отказаться от обобществления быта, начинают работать по трудодням, стали выдавать зерно на дом, допускают личное владение домашней птицей, мелким скотом, коровой и т. д., но из этого следует, что коммуны фактически перешли на положение артелей. И в этом нет ничего плохого, ибо этого требуют интересы здорового развития массового колхозного движения.

Это не значит, конечно, что коммуна вообще не нужна, что она не является больше высшей формой колхозного движения. Нет, коммуна нужна и она, конечно, является высшей формой колхозного движения, но не нынешняя коммуна, которая возникла на базе неразвитой техники и недостатка продуктов и которая сама переходит на положение артели, а — будущая коммуна, которая возникнет на базе более развитой техники и обилия продуктов. Нынешняя сельскохозяйственная коммуна возникла на основе мало развитой техники и недостатка продуктов. Этим, собственно, и объясняется, что она практиковала уравниловку и мало считалась с личными, бытовыми интересами своих членов, ввиду чего она вынуждена теперь перейти на положение артели, где разумно сочетаются личные и общественные интересы колхозников. Будущая коммуна вырастет из развитой и зажиточной артели. Будущая сельскохозяйственная коммуна возникнет тогда, когда на полях и в фермах артели будет обилие зерна, скота, птицы, овощей и всяких других продуктов, когда при артелях заведутся механизированные прачечные, современные кухни-столовые, хлебозаводы и т. д., когда колхозник увидит, что ему выгоднее получать мясо и молоко с фермы, чем заводить свою корову и мелкий скот, когда колхозница увидит, что ей выгоднее обедать в столовой, брать хлеб с хлебозавода и получать стиранное бельё из общественной прачечной, чем самой заниматься этим делом. Будущая коммуна возникнет на базе более развитой техники и более развитой артели, на базе обилия продуктов. Когда это будет? Конечно, не скоро. Но это будет. Было бы преступлением искусственно ускорять процесс перерастания артели в будущую коммуну. Это спутало бы все карты и облегчило бы дело наших врагов. Процесс перерастания артели в будущую коммуну должен происходить постепенно, по мере того, как все колхозники будут убеждаться в необходимости такого перерастания.

Так обстоит дело с вопросом об артели и коммуне. Дело, казалось бы, ясное и почти что элементарное.

А между тем, среди одной части членов партии имеется изрядная путаница по этому вопросу. Считают, что, объявив артель основной формой колхозного движения, партия отдалилась от социализма, отступила назад от коммуны, от высшей формы колхозного движения — к низшей. Почему, спрашивается? Потому, оказывается, что в артели нет равенства, так как там сохраняется разница в потребностях и в личном быту членов артели, тогда как в коммуне есть равенство, так как там уравнены и потребности и личное бытовое положение её членов. Но, во-первых, у нас нет больше таких коммун, где бы существовали поравнение, уравниловка в области потребностей и личного быта. Практика показала, что коммуны наверняка погибли бы, если бы они не отказались от уравниловки и не перешли на деле на положение артели. Стало быть, нечего ссылаться на то, чего нет уже в природе. Во-вторых, всякому ленинцу известно, если он только настоящий ленинец, что уравниловка в области потребностей и личного быта есть реакционная мелкобуржуазная нелепость, достойная какой-нибудь первобытной секты аскетов, но не социалистического общества, организованного по-марксистски, ибо нельзя требовать, чтобы у всех людей были одинаковые потребности и вкусы, чтобы все люди в своём личном быту жили по одному образцу. И наконец: разве среди рабочих не сохраняется разница как в потребностях, так и в их личном быту? Значит ли это, что рабочие стоят дальше от социализма, чем члены сельскохозяйственных коммун?

Эти люди, очевидно, думают, что социализм требует уравниловки, уравнения, нивелировки потребностей и личного быта членов общества. Нечего и говорить, что такое предположение не имеет ничего общего с марксизмом, ленинизмом. Под равенством марксизм понимает не уравниловку в области личных потребностей и быта, а уничтожение классов, т. е. а) равное освобождение всех трудящихся от эксплуатации после того, как капиталисты свергнуты и экспроприированы, б) равную отмену для всех частной собственности на средства производства после того, как они переданы в собственность всего общества, в) равную обязанность всех трудиться по своим способностям и равное право всех трудящихся получать за это по их труду (социалистическое общество), г) равную обязанность всех трудиться по своим способностям и равное право всех трудящихся получать за это по их потребностям (коммунистическое общество). При этом марксизм исходит из того, что вкусы и потребности людей не бывают и не могут быть одинаковыми и равными по качеству или по количеству ни в период социализма, ни в период коммунизма.

Вот вам марксистское понимание равенства.

Никакого другого равенства марксизм не признавал и не признаёт.

Делать отсюда вывод, что социализм требует уравниловки, уравнивания, нивелировки потребностей членов общества, нивелировки их вкусов и личного быта, что по плану марксистов все должны ходить в одинаковых костюмах и есть одни и те же блюда, в одном и том же количестве, — значит говорить пошлости и клеветать на марксизм.

Пора усвоить, что марксизм является врагом уравниловки. Еще в "Манифесте Коммунистической партии” бичевали Маркс и Энгельс примитивный утопический социализм, называя его реакционным за его проповедь "всеобщего аскетизма и грубой уравнительности”. Энгельс в своём "Анти-Дюринге” посвятил целую главу бичующей критике "радикального уравнительного социализма”, выдвинутого Дюрингом, как противовес против марксистского социализма.

"Реальное содержание пролетарского требования равенства, — говорил Энгельс,— сводится к требованию уничтожения классов. Всякое требование равенства, идущее дальше этого, неизбежно приводит к нелепости”.

То же самое говорит Ленин:

"Энгельс был тысячу раз прав, когда писал: понятие равенства помимо уничтожения классов есть глупейший и вздорный предрассудок. Буржуазные профессора за понятие равенства пытались нас изобличить в том, будто мы хотим одного человека сделать равным другим. В этой бессмыслице, которую они сами придумали, они пытались обвинить социалистов. Но они не знали по своему невежеству, что социалисты — и именно основатели современного, научного социализма, Маркс и Энгельс — говорили: равенство есть пустая фраза, если под равенством не понимать уничтожения классов. Классы мы хотим уничтожить, в этом отношении мы стоим за равенство. Но претендовать на то, что мы сделаем всех людей равными друг другу, это пустейшая фраза и глупая выдумка интеллигента” (Речь Ленина "Об обмане народа лозунгами свободы и равенства”, т. XXIV, стр. 293—294).

Кажется, ясно.

Буржуазные писатели охотно изображают марксистский социализм, как старую царскую казарму, где всё подчинено "принципу” уравниловки. Но марксисты не могут быть ответственными за невежество и тупость буржуазных писателей.

Не может быть сомнения, что эта путаница во взглядах у отдельных членов партии насчёт марксистского социализма и увлечение уравниловскими тенденциями сельскохозяйственных коммун похожи, как две капли воды, на мелкобуржуазные взгляды наших левацких головотяпов, у которых идеализация сельскохозяйственных коммун доходила одно время до того, что они пытались насадить коммуны даже на заводах и фабриках, где квалифицированные и неквалифицированные рабочие, работая каждый по своей профессии, должны были отдавать зарплату в общий котёл и делить её потом поровну. Известно, какой вред причинили нашей промышленности эти уравниловско-мальчишеские упражнения "левых” головотяпов.

Как видите, остатки идеологии разбитых антипартийных групп имеют довольно большую живучесть.


Понятно, что, если бы эти левацкие взгляды восторжествовали в партии, партия перестала бы быть марксистской, а колхозное движение было бы вконец дезорганизовано.