ПОЧЕМУ СОЦИАЛИЗМ?

ПОЧЕМУ СОЦИАЛИЗМ? 

Стоит ли высказываться о социализме человеку, который не является специалистом в экономических и социальных вопросах? По ряду причин думаю, что да.

Давайте сначала рассмотрим этот вопрос с точки зрения научного знания. Может показаться, что между астрономией и экономикой нет существенных методологических различий. И в той и в другой ученые стараются открыть общие законы для определенной группы явлений, чтобы как можно яснее понять связь между ними. Но на самом деле методологические различия существуют. Открытие общих законов в области экономики затруднено тем обстоятельством, что наблюдаемые экономические явления подвержены воздействию многих факторов. И оценить каждый из них в отдельности крайне трудно.

К тому же, хорошо известно, что опыт, накопленный с начала так называемого цивилизованного периода человеческой истории, был в значительной мере ограничен и подвержен влиянию причин по своей природе неэкономических. Например, большинство великих государств обязаны своим появлением завоеванию. Народы-завоеватели делали себя юридически и экономически правящим классом завоеванной страны. Они присваивали себе монопольное право на владение землей и выбирали жрецов только из своих рядов. Эти жрецы, в руках которых был контроль над образованием, сделали классовое разделение общества постоянным и создали систему ценностей, которой люди стали руководствоваться в своем общественном поведении, по большей части бессознательно.

Эта историческая традиция остается в силе. Нигде мы не преодолели того, что Торстен Веблен называл “хищнической фазой” человеческого развития. Существующие экономические факты принадлежат к ней, и законы, которые мы можем вывести из этих фактов, неприложимы к другим фазам. А так как цель социализма и состоит именно в том, чтобы преодолеть хищническую фазу человеческого развития ради более высокой, экономическая наука в ее настоящем виде не способна прояснить черты социалистического общества будущего.

Во-вторых, социализм обращен к социально-этической цели. Наука же не способна создавать цели. Еще менее - воспитывать их в человеке. В лучшем случае, наука может предоставить средства к достижению определенных целей. Но сами цели порождаются людьми с высокими этическими идеалами. И, если эти цели не мертворожденные, а обладают жизненной силой, их принимают и осуществляют те массы людей, которые полусознательно определяют медленную эволюцию общества.

Вот почему нам следует проявлять осторожность, чтобы не преувеличить значение науки и научных методов, когда дело касается человеческих проблем. И не следует полагать, что только эксперты имеют право судить о вопросах, влияющих на организацию общества.

Вот же некоторое время несчетные голоса утверждают, что человеческое общество находится в состоянии кризиса и потеряло стабильность. Для такой ситуации характерно, что люди испытывают безразличие или даже враждебность по отношению к большим или малым группам, к которым они принадлежат. В качестве примера, позвольте привести один случай из моего личного опыта. Недавно я обсуждал опасность новой войны, которая, на мой взгляд, была бы серьезной угрозой существованию человечества, с одним умным и благожелательным человеком. Я заметил, что только наднациональная организация могла бы стать защитой от такой опасности. На что мой собеседник спокойно и холодно сказал мне: “Почему вы так сильно настроены против исчезновения человеческой расы?”

Я уверен, что еще столетие назад никто не мог бы так легко сделать заявление подобного рода. Его сделал человек, который безуспешно пытался обрести какой-то баланс внутри себя и потерял надежду на успех. Это выражение мучительного одиночества и изоляции, от которых в наши дни страдают так много людей. В чем причина этого? Есть ли выход? 

Легко задать такие вопросы, но трудно ответить на них с какой-либо определенностью. Тем не менее, я должен постараться ответить на них насколько позволяют мои силы, хотя и хорошо сознаю, что наши чувства и стремления часто противоречивы и неясны и что их нельзя объяснить легкими и простыми формулами.
Неограниченная конкуренция ведет к чудовищным растратам труда и к тому изувечиванию социального сознания отдельной личности, о котором я уже говорил. Это изувечивание личности я считаю самым большим злом капитализма. Вся наша система образования страдает от этого зла. Нашим учащимся прививается стремление к конкуренции; в качестве подготовки к карьере, их учат поклоняться успеху в приобретательстве.

Человек одновременно одинокое и социальное существо. Как существо одинокое он старается защитить свое существование и существование наиболее близких ему людей, удовлетворить свои желания и развить свои врожденные способности. Как социальное существо он ищет признания и любви других людей, хочет разделять их удовольствия, утешать их в горе, улучшать условия их жизни.

Именно существование этих разнородных, зачастую противоречащих друг другу стремлений отличает особых характер человека, а их конкретная комбинация определяет как степень внутреннего равновесия, которого человек способен достичь, так и степень его возможного вклада в благополучие всего общества. Не исключено, что соотношение этих двух побуждений, в основном, передается по наследству. Но становление личности, в конечном счете, формируется окружением, в котором развивается человек, структурой общества, в котором он растет, его традицией и оценкой, которую общество дает тому или иному типу поведения.

Для отдельного человека абстрактное понятие “общество” означает сумму его прямых и косвенных отношений к своим современникам и ко всем людям прошлых поколений. Человек способен мыслить, чувствовать, желать и работать сам по себе. Но в своем физическом, умственном и эмоциональном существовании он настолько зависит от общества, что вне общества ни думать о человеке, ни понять его невозможно. Именно “общество” обеспечивает человека пищей, одеждой, жильем, инструментами труда, языком, формами мысли и большей частью ее содержания. Его жизнь стала возможной благодаря труду и достижениям многих миллионов в прошлом и настоящем, которые прячутся за этим маленьким словом “общество”.

Поэтому очевидно, что зависимость человека от общества является природным фактом, который нельзя отменить, как и в случае пчел и муравьев. Однако, в то время как жизненные процессы муравьев и пчел управляются, вплоть до мельчайших деталей, их жесткими наследственными инстинктами, типы социального поведения и взаимоотношения человеческих существ сильно варьируются и подвержены изменениям.

Память, способность создавать новые комбинации, дар речевого общения сделали возможными для человечества такие формы жизнедеятельности, которые не диктуются биологической необходимостью. Они выражаются в традициях, общественных институтах и организациях; в литературе; в научных и инженерных достижениях; в произведениях искусства. Это объясняет, каким образом человек способен, в известном смысле, влиять на свою жизнь своим поведением и что в этом процессе участвуют сознательное мышление и желание.

При рождении человек наследует определенную биологическую конституцию, которую мы должны признать фиксированной и неизменной и которая включает природные побуждения, свойственные человеческому роду. К этому, в течение своей жизни, человек приобретает и определенную культурную конституцию, которую он усваивает от общества через общение и многие другие виды влияния. Именно эта культурная конституция меняется со временем и в большей степени определяет отношения между человеком и обществом.

Современная антропология, с помощью сравнительного изучения так называемых примитивных культур, учит нас, что социальное поведение людей может разниться в огромной степени и зависит от культурной модели и типа организации, которые доминируют в данном обществе. Именно на этом и основаны надежды тех, кто стремится улучшить участь человека. Человеческие существа не осуждены своей биологической конституцией на взаимное уничтожение или на милость жестокой судьбы, причина которой в них самих.

Если мы спросим себя, как должны быть изменены структура общества и культура человека для того, чтобы сделать человеческую жизнь как можно более удовлетворяющей, нам следует постоянно помнить, что существуют определенные условия, которые мы не можем изменить.

Как уже было сказано, билогическая природа человека не может быть подвергнута изменениям. Более того, технологические и демографические процессы последних столетий создали условия, которые останутся с нами надолго. При высокой концентрации населения, чье существование зависит от производства товаров, исключительная степень разделения труда и высокоцентрализованный аппарат производства являются абсолютно необходимыми. То время, кажущееся нам теперь идиллическим, когда отдельные люди или сравнительно небольшие группы могли быть совершенно самодостаточны, - это время ушло навеки. Не будет большим преувеличением сказать, что уже сейчас человечество представляет собой одно планетарное сообщество в производстве и потреблении.

Как никогда раньше человек осознает свою зависимость от общества. Но эту зависимость он ощущает не как благо, не как органическую связь, не как защищающую его силу, а скорее как угрозу его естественным правам или даже его экономическому существованию.

Теперь я могу коротко изложить свое мнение о сущности современного кризиса. Речь идет об отношении человека к обществу. Как никогда раньше человек осознает свою зависимость от общества. Но эту зависимость он ощущает не как благо, не как органическую связь, не как защищающую его силу, а скорее как угрозу его естественным правам или даже его экономическому существованию.

Более того, его положение в обществе таково, что заложенные в нем эгоистические инстинкты постоянно акцентируются, в то время как социальные, более слабые по своей природе, все больше деградируют. Все человеческие существа, какое бы место в обществе они ни занимали, страдают от этого процесса деградации.

Неосознанные узники своего эгоизма, они испытывают чувство опасности, ощущают себя одинокими, лишенными наивных, простых радостей жизни. Человек может найти смысл в жизни, какой бы короткой и опасной она ни была, только посвятив себя обществу.

Действительным источником этого зла, по моему мнению, является экономическая анархия капиталистического общества. Мы видим перед собой огромное производительное сообщество, чьи члены все больше стремятся лишить друг друга плодов своего коллективного труда. И не силой, а по большей части соблюдая законом установленные правила. В этой связи важно понять, что средства производства, т.е. все производственные мощности, необходимые для производства как потребительских так и капитальных товаров, могут быть и по большей части являются частной собственностью отдельных лиц.

Для простоты изложения я буду называть “рабочими” всех тех, кто не владеет средствами производства, хотя это и не вполне соответствует обычному использованию этого термина. Владелец средств производства имеет возможность купить рабочую силу рабочего. Используя средства производства этот рабочий производит новую продукцию, которая становится собственностью капиталиста. Самое существенное в этом процессе заключается в соотношении между тем, что рабочий производит и сколько ему платят, если то и другое измерять в их действительной стоимости. Поскольку трудовой договор является “свободным”, то что рабочий получает, определяется не действительной стоимостью произведенной им продукции, а его минимальными нуждами и соотношением между потребностью капиталиста в рабочей силе и числом рабочих конкурирующих друг с другом за рабочие места. Важно понять, что даже в теории заработная плата рабочего не определяется стоимостью произведенного им.

Частному капиталу свойственна тенденция к концентрации в руках немногих. Это связано отчасти с конкуренцией между капиталистами, отчасти потому, что техническое развитие и углубляющееся разделение труда способствует формированию все более крупных производственных единиц за счет меньших. В результате этих процессов появляется капиталистическая олигархия, чью чудовищную власть демократически организованное общество не может эффективно ограничивать.

Это происходит потому, что члены законодательных органов отбираются политическими партиями, а на них так или иначе влияют и в основном финансируют частные капиталисты, которые тем самым на практике встают между электоратом и законодательной сферой. В результате, народные представители в действительности недостаточно защищают интересы непривилегированных слоев населения.

Более того, при существующих условиях частные капиталисты неизбежно контролируют, прямо или косвенно, основные источники информации (прессу, радио, образование). Таким образом, для отдельного гражданина чрезвычайно трудно, а в большинстве случаев практически невозможно, прийти к объективным выводам и разумно использовать свои политические права.

Положение, существующее в экономике, основанной на частно-капиталистической собственности, отличает два основных принципа: вo-первых, средства производства (капитал) являются частной собственностью и их владельцы распоряжаются ими как хотят; во-вторых, трудовой договор заключается свободно.

Конечно, в этом смысле такой вещи, как чистый капитализм, не существует. В особенности необходимо отметить, что в результате длительных и ожесточенных политических сражений рабочим удалось завоевать несколько улучшенный “трудовой договор” для определенных категорий трудящихся. Но в целом, современная экономика немногим отличается от “чистого” капитализма.

Производство осуществляется в целях прибыли, а не потребления. Не существует никакой гарантии, что все, кто может и желает работать, будут всегда способны найти работу. Почти всегда существует “армия безработных”. Рабочий живет в постоянном страхе потерять работу.

Поскольку безработные и низкооплачиваемые рабочие не могут служить прибыльным рынком сбыта, производство потребительских товаров ограничено, что приводит к тяжелым лишениям.

Технический прогресс часто влечет за собой рост безработицы, вместо того чтобы облегчать бремя труда для всех. Стремление к прибыли, в сочетании с конкуренцией между отдельными капиталистами, порождает нестабильность в накоплении и использовании капитала, что приводит к тяжелым депрессиям.

Неограниченная конкуренция ведет к чудовищным растратам труда и к тому изувечиванию социального сознания отдельной личности, о котором я уже говорил. Это изувечивание личности я считаю самым большим злом капитализм.

Я убежден, что есть только один способ избавиться от этих ужасных зол, а именно путем создания социалистической экономики с соответствующей ей системой образования, которая была бы направлена на достижение общественных целей. В такой экономике средства производства принадлежат всему обществу и используются по плану.

Плановая экономика, которая регулирует производство в соответствии с потребностями общества, распределяла бы необходимый труд между всеми его членами способными трудиться и гарантировала бы право на жизнь каждому мужчине, женщине и ребенку.

Помимо развития его природных способностей, образование человека ставило бы своей целью развитие в нем чувства ответственности за других людей, вместо существующего в нашем обществе прославления власти и успеха.

Необходимо помнить, однако, что плановая экономика это еще не социализм. Сама по себе, она может сопровождаться полным закрепощением личности. Построение социализма требует решения исключительно сложных социально-политических проблем: учитывая высокую степень политической и экономической централизации, как сделать так, чтобы бюрократия не стала всемогущей. Как обеспечить защиту прав личности, а с ними и демократический противовес власти бюрократии?

Ясность в отношении целей и проблем социализма имеет величайшее значение в наше переходное время. Так как в настоящее время свободное, без помех обсуждение этих проблем находится под мощным табу, я считаю выход в свет этого журнала важным общественным делом.

Sovet hakimiyyəti nədir (Lenin)

“ Sovet hakimiyyəti nədir? Hələ əksər ölkələrin başa düşmək istəmədiyi və ya başa düşə bilmədiyi bu yeni hakimiyyətin mahiyyəti nədən ibarətdir? Onun getdikcə hər bir ölkəninin işçilərini özünə daha çox cəlb edən mahiyyəti bundan ibarətdir ki, əvvəllər dövləti bu və ya digər şəkildə varlılar və ya kapitalistlər idarə edirdilər, indi isə dövləti ilk dəfə olaraq məhz kapitalizmin əzdiyi siniflər, özü də kütləvi şəkildə, idarə edir. Torpaq xüsusi mülkiyyət olduğu müddətcə hətta ən demokratik, hətta ən azad respublikada belə kapitalın hökmranlığı qalır, dövləti həmişə doqquz-on kapitalistdən və ya varlıdan seçilmiş kiçik azlıq idarə edir.

Dövlət hakimiyyəti dünyada ilk dəfə bizim Rusiyada elə şəkildə qurulmuşdur ki, yalnız işçilər, yalnız zəhmətkeş kəndlilər, istismarçılar istisna olmaqla, kütləvi təşkilatları – Sovetləri təşkil edirlər, və bütün dövlət hakimiyyəti bu Sovetlərə verilir. Buna görə də, bütün ölkələrdəki burjua nümayəndələri Rusiyaya nə qədər böhtan atsalar da, dünyanın hər yerində “Sovet” sözü nəinki anlaşılan, işçilər, bütün zəhmətkeşlər üçün populyar, sevimli olub. Elə buna görə Sovet hakimiyyəti, kommunizm tərəfdarları müxtəlif ölkələrdə  nə qədər təqib olunsalar da, Sovet hakimiyyəti qaçılmazdır, mütləqdir və yaxın gələcəkdə bütün dünyada qələbə çalacaq.

Biz yaxşı bilirik ki, Sovet hakimiyyətinin təşkilində hələ çox çatışmazlıqlarımız var. Sovet hakimiyyəti möcüzəvi talisman deyil. O keçmişin çatışmazlıqlarından, savadsızlıqdan, mədəniyyətsizlikdən, yırtıcı müharibənin mirasından, qarətedici kapitalizmin mirasından dərhal sağaltmır. Amma o sosializmə keçmək imkanı verir. O, zülm olunanlara ayağa qalxmaq və bütün dövlət idarəetməsini, bütün təsəsrrüfat idarəetməsini, bütün istehsal idarəetməsini getdikcə daha çox öz əllərinə almaq imkanı verir.

Sovet hakimiyyəti zəhmətkeş kütlələrin tapdığı, sosializmə gedən yoldur və buna görə də doğru yoldur – buna görə də məğlubedilməzdir.”

Krım qarşıdurmasında bizim psevdointelektuallar da xal yığmaq və kütlənin hörmətini qazanmaq qərarına gəliblər. ABŞ-ı Azərbaycanın və Ukraynanın bütovlüyü narahat etdiyi qədər onları da krım tatarlarının taleyi narahat edir. Krım tatarları türk və müsəlmandırlar, dini və millətçilik hissləri ilə oynamaqla yaxşı qazanc qazanmaq olar. 1988-ci ildən başlayaraq Azərbaycanda xalqın adından danışmaq dəbə düşdü, hər bir nadürüst öz şəxsi marağını xalqın marağı kimi təqdim etməklə özünə xalq marağını ifadə etmək hüququ verdi. Onlar həmin bu xarakterlərini və ya psixi travmalarını digər dövlətlərdəki hadisələr üzərində istismar edirlər və artıq digər xalqların adından danışmağa başlayırlar. Hara baxırsan azərbaycanlı psevdointelektual krım tatarlarının adından danışır, öz fkirlərini onların adına çıxır, onların adından ruslara və Rusiyaya qarşı narazılığını ifadə edir... Bununla belə, krım tatarları da ruslar, azərbaycanlılar və digərləri kimidirlər – müxtəlifdirlər. Kimsə Rusiyaya birləşməyi dəstəkləyir, kimsə banderaçıların hakimiyyətini qəbul edir, kimsə nə vaxtsa Aİ-nın bir hissəsinə çevrilmək ümidilə banderaçıların hakimiyyətini qəbul edir, kimsə bütöv Ukrayna tərəfdarıdır, amma bu şərtlə ki, hakimiyyətdə çoxluğun marağını təmsil edən adekvat insanlar olsunlar, kimsə, yəqin ki, Türkiyəyə birləşməyin tərəfdarıdır, kimsə - hansısa islam xilafətinə.
“Krım banderaçı pisliklə var qüvvəsilə mübarizə aparır. Söz Rusiyadadır. Əgər RF qardaş Ukraynanı dost ölkə kimi tamamilə və birdəfəlik itirmək istəyirsə, Smolensk ərtafında özünə NATO ilə sərhəd qazanmaq istəyirsə qoy əyləşsin və Vaşinqtondakı və Brüsseldəki laqeyd praqmatiklər tərəfindən tamamilə maliyyələşdirilən və silahlandırılan bu banderaçı pisliyi krımlıların özlərinin necə təmizlədiyinə baxsınlar. Amma bizim kifayət qədər resurslarımız yoxdur”, - Krımın tanınmış ictimai xadimi, Ukrayna prezidenti yanında krım-tatar xalqının Nümayəndələr Şurasının sədr müavini Vasvi Abduraimov İslamNews informasiya agentliyinə bəyan edib.
Bizim qərbçi psevdointellektuallların “hansı prezident yanında?” donquldanmasını əvvəlcədən bilərək cavab veririk: fərqi yoxdur! Yanukoviç onun krım-tatar ictimai düşüncəsinə təsirini nəzərə alaraq onu bu vəzifəyə təyin etmişdi. Vasfi Abduraimov Krımda yaşayan tatardır, vəziyyəti qərbçi-burjua KİV-nin reklam etdiyi səhifələrdən yox, yaxından bilən, fikrinə qulaq asılan avtoritet şəxsdir. Bizim psevdointellektuallar aydın deyillər, onlar bir anlıq xeyir üçün yaşayırlar, Azərbaycan kapitalizminin yetişdirdiyi savadsız kütlənin alqışları üçün işləyirlər.
Həqiqət kimin üçün dəyərlidirsə, onlara krım-tatar ictimai xadiminin sözlərindən sitat gətirməyə davam edirik:
“Bütün Krım tatarlarının Avromaydan tərəfdarı olması bəyanatları qəsdən yayılır ki, sonra bunun üzərində qanlı xaqlararası və dinlərarası münaqişə təşkil etmək imkanı olsun. KİV canlı surətdə təsvir edir ki, bütün Krım tatarları Avropa, Avromaydan tərəfdarlarıdırlar, yerdə qalan krımlılar isə onun əksinə, Rusiya tərəfdarıdırlar. Amma bu, sözsüz ki, yanlış fikirdir. Mənim qiymətləndirmələrimə görə, 97% krımlı Avromaydana və hal-hazırda bütün Ukraynanı bürüyən maxnoçuluğa və banderaçılığa, özbaşnalığa qarşıdır. 2-3% əqidəsiz, müxtəlif xarici fondlar tərəfindən maliyyələşdirilən, öz qəpiyini QHT xadimlərinə işləməklə qazanan insanlar “tərəfdardır”. Məclis də Avromaydan tərəfdarıdır, o məclis ki, 2012-ci ilin seçki məlumatlarına əsasən krım-tatar əhalisinin cəmi 18%-i ona səs vermişdi. Məclis kifayət qədər nüfuzlu təşkilatdır, onları 23 il burada bəsləyiblər. Amma 1990-cı illərin əvvəllərinə onların tatarlar tərəfindən dəstəklənməsi 90%-ə qədər təşkil edirdisə, hal-hazırda 18% təşkil edir. Elə bu 18-20% Krım tatarları da, ehtimal ki, Avromaydanı dəstəkləyirlər, 60-70% siyasətdən uzaqdır və sağ qalmaq və öz ailələrini saxlamaq məsələləri ilə məşğul olurlar, və hardasa 10-15% aktiv şəkildə Avromaydana qarşıdırlar.”

Vasfi Abduraimov əmindir ki, “80%-dən 95%-ə qədər krımlı Rusiya, Krımın Rusiyanın tərkibinə qayıtması tərəfdarıdır. Bu yarımadada aparılmış müxtəlif növ sorğulardan alınmış məlumatlardır. Mən məclisi RF-nın prezidentinə, hökumətə və deputatlara vermək istəməzdim, bu düzgün olmazdı, amma Krımı 1945-ci il, nə zaman ki, Krım Muxtar Sovet Sosialist Respublikası RF-ı tərkibində cinayətkar şəkildə aradan qaldırıldı, statusuna qaytarmaq üçün bütün əsasımız var. Krımın RF-nın tərkibindən alınıb Ukrayna SSR-nin tərkibinə daxil edilməsi haqda əhəmiyyətsiz 1954-cü il hüquqi aktı da daxil olmaqla digər dəlillər də var. Burada sadəcə siyasi iradə lazımdır”.
Vasfi Abduraimov qeyd edir ki, 3-5 minlik yeni hökumət tərəfdarlarının yarıdan çoxu “Huzb-üt-Tahrir” islam təşkilatının tərəfdarları və aktivistləridir, onlar qəzəblə bütün ruslara və Rusiyayla bağlı şeylərə qarşı mübarizə aparırlar.
Bunda yeni bir şey yoxdur, Böyük Vətən müharibəsi illərində də din xadimlərinin təsiri altına düşən krım tatarları kollaborsionist idilər, işğalçı nasist qüvvələrin tərkibində Sovet ordusuna qarşı vuruşurdular.
Tarixi faktlardan birini nümayiş etdirək. Krım nasistlərin işğalında olanda 10 mart 1942-ci il tarixli “Azad Krım” qazetindən bir çıxarışı təqdim edirik: “Aluşta.Müsəlman komitəsi tərəfindən təşkil edilmiş yığıncaqda müsəlmanlar Böyük fürer Adolf Hitler-əfəndilərinə müsəlman xalqına bəxş etdiyi azad həyata görə minnətdarlıqlarını bildirdilər. Sonra Adolf Hitler-əfəndilərinin uzun ömrü və can-sağlığı üçün ibadət etdilər.”
Bax elə bu satqınlığa görə Stalin 200 min krım tatarının (şərəfini və ləyaqətini itirmişlərin iddia etdikləri kimi 2 milyon deyil) köçürülməsi haqda qərar verməli olmuşdu. Psevdointelektuallar bu haqda danışmazlar, onlar tarixin başqa cür şərhini üstün tuturlar: “Stalin qəddardır, bizim türk qardaşlarımızı (müsəlman qardaşlarımızı) köçürüb, onları əzab çəkməyə məcbur ediblər...”
Bütün krım tatarlarını “vətən xaini” elan etmək haqsızlıq olardı. Elə biz azərbaycanlılardan da nasistlərin tərəfində savaşan, onlara yardım edən azərbaycanlılar vardı. Və SSRİ-yə “türkləri, müsəlmanları deportasiya etdi” demaqoqiyası və bəhanəsilə nifrət təbliğ edən kəm ağıllara deyin ki, elə Osmanlıda da ermənilər satqınçılığa görə deportasiya ediliblər, ABŞ-da isə yaponlar heç bir satqınmılıq etmdən deportasiya ediliblər, özü də qəddarcasına. Və tarixdə bu cür hallar çox olub.
Onu da qeyd edək ki, Ukrayna müstəqil olandan krım tatarlarının problemləri heç vaxt köklü həll edilməyib. İndi isə krım-tatar dili Krımda rus dili ilə bərabər dövlət dili statusunda olacaq. Bundan başqa bütün vəzifələrdə 20%-lə təmsil olunacaqlar. Baxmayaraq ki, Krım əhalisinin cəmi 12% təşkil edirlər. Onlara başqa imtiyazlar da veriləcək. Əlbətdə krım tatarları özləri bilər, amma bizə elə gəlir ki, krım tatarları Kiyevdə iqtidarı ələ keçirmiş amerikan tulalarına dəstək verməməlidir.
Şəkildə : nasistlərin tərəfində vuruşan krım tatarı rəqs edir.

Akshin Sultanov

Hovard. Sizcə müasir hərbi təhlükənin əsas səbəbi nədədir?

Stalin. Kapitalizmdə.

Hovard. Kapitalizm məhz hansı təzahürlərində?

Stalin. Onun imperialist işğalçı təzahürlərində. Birinci Dünya müharibəsinin necə başlamasını xatırlayırsız. O dünyanı dəyişdirmək istəyindən meydana gəldi. İşin əsli indi də eynidir. Kapitalist dövlətlər var ki, özlərini əvvəlki təsir dairələrinin, ərazilərin, xammal mənbələrinin, bazarların və s. bölüşdürülməsində öz payını almamış hesab edirlər və onları yenidən öz xeyirlərinə bölüşdürmək istəyirlər. Kapitalizm özünün imperializm mərhələsində elə bir sistemdir ki, müharibəni beynəlxalq ziddiyyətlərin həllində qanunu üsul hesab edir, hüquqi cəhətdən olmasa da reallıqda.

Hovard. Siz hesab etmirsizmi ki, kapitalizm ölkələrində əsaslı ehtiyat mövcud ola bilər ki, Sovet İttifaqı öz siyasi nəzəriyyələrini Digər xalqlara sırımaq istəyir?

Stalin. Belə qorxu üçün heç bir əsas yoxdur. Əgər Siz sovet insanlarının ətrafdakı dövlətlərin simasını dəyişmək istədiyini, özü də güclə, düşünürsüzsə, çox yanılırsız. Əlbəttə ki, sovet insanları ətrafdakı dövlətlərin simasını dəyişməsini istəyir, amma bu ətrafdakı dövlətlərin öz işləridir. Əgər ətrafdakı dövlətlər öz yerlərində möhkəm dayanıblarsa, bilmirəm onlar sovet insanlarının ideyalarında hansı təhlükəni görə bilərlər.

Hovard. Sizin bəyanatınız o deməkdir ki, Sovet İttifaqı hansısa dərəcədə dünya inqilabı etmək planlarını və istəyini bir kənara qoyub?

Stalin. Bizim heç vaxt belə bir planımız və istəyimiz olmayıb.
Hovard. Mənə elə gəlir ki, mister Stalin, uzun müddət ərzində bütün dünyada məhz belə bir təəssürat yaranıb.

Stalin. Bu anlaşılmazlığın nəticəsidir.

Hovard. Faciəvi anlaşılmazlıq?

Stalin. Xeyr, komik anlaşılmazlıq. Və ya, daha doğrusu, traqikomik. Bilirsizmi, biz, marksistlər, hesab edirik ki, inqilab digər ölkələrdə də baş verəcək. Amma yalnız o zaman baş verəcək ki, bunu həmin dövlətlərin inqilabçıları mümkün və lazımlı sayacaq. Hər bir ölkə, əgər bunu istəyirsə, özü öz inqilabını edəcək, əgər istəmirsə inqilab olmayacaq. Misal üçün, bizim ölkəmiz inqilab etmək istədi və bunu etdi, və indi biz yeni, sinifsiz cəmiyyət qururuq. Amma bizim digər ölkələrin həyatına qarışaraq orada da inqilab həyata keçirməyimizi iddia etmək olmayan şeyi və heç vaxt təbliğ etmədiyimiz şeyi söyləmək deməkdir.
(“Scripps-Howard Newspapers” Amerika qazet birliyinin sədri Roy Hovardla müsahibə, 1 mart 1936-cı il)

Y.Qaqarin kosmosa ilk uçuşundan iki gün əvvəl ailəsinə yazdiğı məktub.
"Salam, mənim əzizlərim, çox sevimli Valeçka, Lenoçka və Qaloçka!
Bugün mənə nəsib olmuş sevinc və xoşbəxtliyi sizinlə paylaşmaq və bölüşmək üçün sizə bir neçə sətir yazmaq qərarına gəldim. Dövlət komissiyası bugün ilk məni kosmosa göndərməyə qərar verib. Mənim nə qədər sevindiyimi bilirsən, əziz Valyuşka, istəyirəm ki, siz də mənimlə birlikdə sevinəsiz. Sadə insana beelə böyük dövlət məsələsini – kosmosa ilk yol açmağı tapşırıblar!
Texnikaya tamamilə inanıram. O piz vəziyyətdə qoymamalıdır. Amma olur ki, insan düz yerdə yıxılır və boynunu sındırır. Burdada da nəsə baş verə bilər. Amma mən özüm hələ ki, buna inanmıram. Amma əgər nəsə baş versə, sizdən xahiş edirəm və ilk növbədə səndən, Valyuşa, dərd çəkməyin. Axı həyatdır, və heç kim zəmanətli deyil ki, sabah onu maşın vurmayacaq. Xahiş edirəm, bizim qızlarımızı qoru, onları sev, necə ki mən onları sevirəm. Rica edirəm, onlardan əlini ağdan qaraya vurmayan, ərköyün qızlar böyütmə, həyatın çala-çuxurlarından qorxmayan həqiqi insan böyüt. Yeni cəmiyyətə - kommunizmə laiq insanlar böyüt. Sənə bunda dövlət kömək edəcək. Öz şəxsi həyatını isə vidanın sənə söylədiyi kimi, lazım bildiyin kimi qur. Mən sənin üzərinə heç bir öhdəçilik qoymuram, heç bunu etməyə haqqım da yoxdur. Nəsə çox qara məktub alınır. Mən özüm buna inanmıram. Ümid edirəm ki, sən bu məktubu heç vaxt görməyəcəksən və bu ani zəifliyə görə mən özümdən utanacam. Amma əgər nəsə baş versə, sən hər şeyi əvvəldən axıra kimi bilməlisən.
Mən indiyə kimi dürüst, doğru, insanlara xeyir verməklə yaşamışam, baxmayaraq ki, bu çox olmayıb. Vaxtilə hələ uşaqlıqda V.P.Çkalovun sözlərini oxumuşdum: “ Olmaqsa, birinci olmaq”. Odur ki, mən də sona kimi birinci olmağa çalışıram. Valeçka, istəyirəm ki, bu uçuşu artıq daxil olduğumuz yeni cəmiyyətin, kommunizmin insanlarına, bizim böyük Vətənimizə,bizim elmimizə həsr edim.
Ümid edirəm ki, bir neçə gündən sonra biz yenidən birlikdə olacıq, xoşbəxt olacıq. Valeçka, xahiş edirəm, mənim valideynlərimi unutma, imkan olduqda onlara nədəsə kömək et. Onlara məndən salam çatdır və bu haqda heç nə bilmədikləri üçün, heç onlar bilməli də deyillər, qoy məni bağışlasınlar. Deyəsən, bu qədər. Hələlik, mənim əzizlərim. Sizi möhkəm-möhkəm qucaqlayıram və öpürəm, salamlayır sizin atanız və Yura. 10.04.1961-ci il.
Qaqarin”.

Texnologiya – istehsal prosesi ilə şərtlənən qüvvələrin bölünməsi, sosial münasibətlər və əmək növlərinin ierarxik bölümü əyani surətdə ifadə olunan matrisdir.Texniki sistemlərin seçimi maskası altında bizə daim bu və ya digər sosial sistemlərin seçimini etmək təklif edilir.
Sistemin yalnız texniki kriteriyalar üzrə seçimi nadir hallarda mümkündür, və bununla belə bir qayda olaraq heç də ən səmərəli sistemlər seçilmir. Çünki kapitalizm yalnız o texnologiyaları inkişaf etdirir ki, onun məntiqinə cavab verir və onun stabil dominanatları ilə uyğunlaşır.Amma hakim sosial münasibətlərin möhkəmlənməsinə səbəb olmayan texnologiyaları inkar edir, hətta onlar əsas məhsul nöqteyi nəzərindən daha rasional olsalar belə. Kapitalist istehsal münasibətləri və mübadiləsi artıq kapitalizmin bizə inadla təklif etdiyi texnologiyalarda aydın qeyd olunub.
Fərqli texnologiyalar uğrunda mübarizə fərqli cəmiyyətin yaradılması üçün təbii mübarizə vasitəsidir.
Bütün dövlət institutları və strukturları əsasən hakim texnologiyaların xarakteri və rolu ilə şərtlənir. Misal üçün, nüvə enerjisi, onun “kapitalistlər” və ya “sosialistlər” tərəfindən istifadə olunmasına baxmayaraq, xüsusi xidmət orqanları tərəfindən idarə edilən mərkəzləşmiş iyerarxik cəmiyyəti nəzərdə tutur.
İstehsal vasitələrinin dəyişdirilməsi istənilən cəmiyyətin transformasiyası üçün əsas şərtdir. Könüllü əməkdaşlığın, özünü idarə etmənin və icmaların və fərdlərin azadlığının inkişafı aşağıdakı texnologiyaların və istehsal vasitələrinin inkişafını tələb edir:
-qonşular və icmalar səviyyəsində nəzarət və istifadə oluna biləcək;
-lokal və regional birliklər üçün daha aktiv iqtisadi avtonomiya törətmək bacarığında olan;
-ətraf mühitə ziyan vurmayan;
-istehsalçılar və isthlakçılar tərəfindən istehsal məhsullarına və proseslərinə qarşı irəli sürülən birgə nəzarət tələblərinə cavab verən.
Əlbəttə, etiraz etmək olar ki, ümumilikdə cəmiyyəti transformasiya etmədən istehsal vasitələrini dəyişmək mümkün deyil, və dövlətdə hakimiyyəti ələ keçirmədən buna nail olmaq mümkün deyil. Belə etiraz bu şərtlə ədalətlidir ki, yeni hakimiyyət strukturunun sosial dəyişiklikləri və qanunları texnologiyanın qabaqcadan köklü dəyişilməsinə səbəb olmasını nəzərdə tutmasın. Çünki texnologiyanın strukturu dəyişmədən cəmiyyətin transformasiyası formal və qeyri-həqiqi olacaq. Alternativ texnologiyaların nəzəri və praktiki təyinatı istənilən siyasi nümayişlərin diqqət mərkəzində olmalıdır. Əgər bu baş vermirsə, dövlət hakimiyyətinin özünü sosialist adlandıran insanlar tərəfindən ələ alınması nə hakim sistemi, nə də insanlar (cinslər) arasında və insanla təbiət arasında bərqərar olmuş münasibətləri fundamental şəkildə dəyişə bilməyəcək. Sosializm texnofaşizm immunitetinə sahib deyil, əksinə, o ilk növbədə texnofaşizm qurbanı ola bilər. Buna görə də ekoloji mübarizə ilk növbədə kapitalizmə qarşı mübarizəni nəzərdə tutur. (c)